Institutions of participatory democracy in Poland versus the solutions adopted in other European countries

Jednym z podstawowych założeń państwa demokratycznego jest przyjęcie zasady zwierzchnictwa narodu. Choć współcześnie na świecie w dalszym ciągu to demokracja przedstawicielska jest dominującą formą sprawowania władzy, to jednak coraz częściej jest ona uzupełniana o pewne instytucje demokracji bezpośredniej. Za ich pomocą naród może bezpośrednio decydować o swoim losie, bowiem przyznają one ogółowi uprawnionych obywateli prawo podejmowania ważnych decyzji państwowych.Niniejsza praca dotyczy problematyki demokracji bezpośredniej w Polsce. Dokonano w niej próby analizy dwóch instytucji występujących na gruncie prawa polskiego, tj., referendum oraz inicjatywy ludowej. Zawiera ona historyczny rozwój tych instytucji, analizę aktualnych regulacji prawnych oraz praktykę ich funkcjonowania, od czasu wprowadzenia ich do polskiego porządku prawnego, aż do chwili obecnej. Ponadto, w celu nadania pracy waloru porównawczego, dokonano w niej także analizy konstytucyjnych i ustawowych regulacji form demokracji bezpośredniej funkcjonujących w dwóch innych państwach europejskich. Pierwszym z nich jest Szwajcaria, która uznawana jest powszechnie za kolebkę demokracji bezpośredniej, a drugim Słowacja, która - jako państwo młodej demokracji - nie posiada jeszcze zbyt długich tradycji związanych z tą formą sprawowania władzy. W pracy zaprezentowane zostały także inne formy demokracji bezpośredniej, takie jak: weto ludowe, plebiscyt, konsultacje ludowe, odwołanie oraz zgromadzenie ludowe, które współcześnie także znajdują zastosowanie, choć w bardzo ograniczonym zakresie.

One of the cornerstones of a democratic state consists in the adoption of the supremacy of the citizens principle. Even though it is actually the representative democracy that is most widely encountered throughout the world as the most dominant form of democratic government, it is being steadily more and more often supplemented with certain solutions anchored within the domain of participatory democracy. It is through such specific solutions that the country’s citizens may directly decide on their own way of life, i.e. all statutorily empowered citizens are therefore effectively vested with the right to make legally binding, vital decisions affecting the actual policy-making in their own country. The present study focuses on the issues of participatory democracy in Poland. Two specific solutions anchored in applicable Polish legislation have been assessed, i.e. referendum and citizens’ legislative initiative. A historical outline of both is offered, accompanied by a detailed analysis of current legislative constraints and an appraisal as to how they are actually applied in practice. The time span embraces the period commencing with their introduction into Polish legislation until the present.Furthermore, with a view to giving this paper a comparative edge, an analysis of constitutional and statutory regulations of participatory democracy currently in place in the other two European countries has been undertaken. One of them being Switzerland, widely deemed to be the cradle of participatory democracy, the other - Slovakia, which, as a fledgling democracy, may not yet boast long historical traditions in pursuing this particular form of democratic government.The present paper has also addressed some alternative solutions embedded well within participatory democracy, e.g. citizens’ veto, plebiscite, citizens’ consultations, recall, and citizens’ assembly, which are also applied, even though in a much limited scope.