The development of Austria’s criminal process in the nineteenth century during the time when the Habsburg monarchy underwent changes in its political system

Celem niniejszej pracy jest ukazanie Czytelnikowi dziejów kształtowania się procesu karnego mieszanego w Austrii na tle przemian ustrojowych monarchii habsburskiej w XIX stuleciu.Reformy ustrojowe w XIX-wiecznej Austrii w duchu fundamentalnych zasad państwa prawa nie mogły pozostać obojętne w stosunku do austriackiej procedury karnej. Już od czasów Oświecenia opowiadano się za wprowadzeniem w miejsce procesu inkwizycyjnego, którego niehumanitarne zasady godziły w podstawowe prawa i wolności jednostki, nowoczesnego procesu karnego, który będzie stał na straży poszanowania godności i podstawowych gwarancji procesowych obywateli oraz zapewni im sprawiedliwy proces toczący się przed niezależnym sądem i niezawisłymi sędziami. Dzięki ustawodawstwu francuskiemu, a w szczególności kodeksowi postępowania karnego z 1808 r. system inkwizycyjny w dotychczasowym kształcie został zastąpiony nowoczesnym procesem mieszanym, który stał się również wzorem do naśladowania dla austriackiego ustawodawstwa karnego, jak i dla wielu innych krajów europejskich. Jednak droga Austrii ku temu nowoczesnemu procesowi karnemu nie była taka prosta ze względu na panujący wówczas system rządów absolutystycznych. W połowie XIX wieku Austria była już bliska wprowadzeniu procesu mieszanego jednak próba ta się nie udała, dopiero po roku 1867, kiedy Austria i Węgry połączyły się w dualistyczną monarchię konstytucyjną, rozpoczęły się prace nad nowym uregulowaniem procedury karnej. Ostatecznie w 1873 r. ogłoszono ustawę o postępowaniu karnym, opracowaną przez wybitnego austriackiego profesora prawa karnego – Juliusza Glasera – wprowadzając tym samym nowoczesny proces mieszany.W nowej procedurze karnej połączono zarówno elementy inkwizycyjne, jaki skargowe tworząc w ten sposób dwa etapy postępowania karnego. W pierwszym etapie – inkwizycyjnym – zgodnie z zasadą legalizmu wszystkie przestępstwa ścigane były z urzędu, a postępowanie przygotowawcze prowadzone było przez organy państwowe. Drugi etap – skargowy – to wszczęcie postępowania sądowego tylko na podstawie skargi uprawnionego podmiotu (z reguły oskarżyciela publicznego tj. prokuratora). Taki kształt procesu mieszanego, inaczej niż to wyglądało w procesie inkwizycyjnym, wprowadził rozdzielenie funkcji oskarżenia, obrony i sądzenia. Wreszcie te trzy funkcje pełniły różne podmioty i dzięki temu los osoby oskarżonej nie pozostawał w rękach jednego człowieka.Z nowoczesnego procesu mieszanego wypływa wiele zasad procesowych, gwarantujących sprawiedliwy proces karny, takich jak: jawność i ustność rozprawy, prawo do obrony, kontradyktoryjność, bezpośredniość, swobodna ocena materiału dowodowego, dążenie do wykrycia prawdy materialnej, zakaz reformationis in peius, udział czynnika społecznego i wreszcie zasady domniemania niewinności oraz in dubio pro reo.

The purpose of this paper is to present the history of the development of Austria’s criminal process in the nineteenth century during the time when the Habsburg monarchy underwent changes in its political system. In the spirit of the fundamental principles of the rule of law, political reforms in nineteenth century Austria could not remain indifferent to Austrian criminal procedures. Ever since the Enlightenment, there was discussion of replacing the Inquisition - whose inhumane rules violated the fundamental rights and freedoms of the individual – with a modern criminal process that would guard dignity and fundamental right to a fair trial before an independent court and judges. Thanks to the French legislation, in particular the 1808 Code of Criminal Procedure, the system of inquisition was replaced by a modern mixed process, which also became a model for Austrian criminal law and many other European countries. However, the road to the modern Austrian criminal process was not so simple because of the prevailing system of absolutist rule. In the mid-nineteenth century, Austria was close to introducing the mixed process. However, this attempt was not successful until after 1867 when Austria and Hungary united to form a dualistic constitutional monarchy. At that time, work began on new regulations of criminal procedure. In 1873, the law on criminal procedure - developed by the eminent Austrian professor of criminal law, Julius Glaser - was formally declared, introducing the modern mixed process. The new criminal procedure combined both the elements of the inquisitory and accusatorial, thus creating two stages of criminal proceedings. In the first stage – inquisitory - in accordance with the legal principles, all crimes were prosecuted by ex officio, and preliminary investigations were conducted by state authorities. In the second stage - accusatorial – the initiation of judicial proceedings only occurred when an authorized entity (usually a public prosecutor) filed a complaint. This kind of mixed process, contrary to the inquisitory process, introduced the separation of the functions of the prosecution, defense and judge. These three functions served different entities, thanks to which the fate of the accused person did not remain in the hands of one man. The modern mixed process created many procedural rules that ensured a fair criminal trial, such as: transparency and spoken of the hearing, the right to a defense attorney, an adversarial process, directness, the freedom to evaluate evidence, the quest to discover the truth, the banning of reformationis in peius, the participation of society, the presumption of innocence, and in dubio pro reo.