Medieval Catalan sweets in sources and literature (with a selection of texts from the 14th and 15th)

Autorka podpisana: Rozalia Sasor.

Książka pt. Średniowieczne słodycze katalońskie w źródłach i literaturze (z wyborem tekstów z XIV i XV w.) została podzielona na dwie części. Pierwsza stanowi szerokie tło historyczno-kulturowe problemu średniowiecznych słodyczy katalońskich. Część tę tworzą dwa rozdziały. W pierwszym z nich, autorstwa historyka Rafała Hryszko, sumarycznie nakreślono kontekst produkcji i konsumpcji słodyczy na obszarach Korony Aragonii w XIV i XV w. Osobne miejsce zajmuje w nim charakterystyka tradycji spożywania słodyczy w kręgach: dworskim, mieszczańskim, a nawet chłopskim Korony Aragonii. Rozdział ten zamyka prezentacja zdrowotnych i religijnych uwarunkowań konsumpcji słodyczy w katalońskim kręgu kulturowym w późnym średniowieczu. Z kolei w drugim rozdziale, autorstwa filolog i tłumaczki Rozalii Sasor, zatytułowanym Słodycze w późnośredniowiecznej literaturze katalońskiej, scharakteryzowano kwestie z zakresu problematyki żywieniowej ze szczególnym uwzględnieniem konsumpcji słodyczy w różnych rodzajach późnośredniowiecznej literatury katalońskiej, takich jak literatura dydaktyczna Ramona Llulla, anonimowa proza naukowa (Speculum al foder) czy powieść rycerska Joanota Martorella. Druga część pt. Słodycze w wybranych średniowiecznych tekstach katalońskich składa się z edycji tekstów, zarówno w oryginale starokatalońskim, jak i w przekładzie na język polski. W tej części zgromadzono teksty będące fragmentami średniowiecznych katalońskich zabytków kultury pisanej. Ich wspólnym mianownikiem są kwestie wyrobu i konsumpcji słodyczy. Wśród nich pierwszoplanową rolę odgrywają teksty użytkowe, czyli średniowieczne receptury cukiernicze spisane w języku katalońskim. W niniejszym zbiorze zamieszczono w sumie 58 receptur na rozmaite słodycze zaczerpniętych z różnych źródeł, z których część (10 receptur) nie została ogłoszona drukiem. Osobne miejsce zajmują: fragment źródła narracyjnego o charakterze kronikarskim, wyjęty z Llibre de les solemnitats de Barcelona (Księgi uroczystości Barcelony), wyimki ze średniowiecznego dzieła naukowego, jakim była encyklopedyczna summa wiedzy Francesca Eiximenisa pt. Lo Crestià (Chrześcijanin), oraz zabytek piętnastowiecznej homiletyki — kazanie Wincentego Ferreriusza oznaczone jako Kazanie wielkopostne z 19 marca 1413 r. Ta różnorodność tekstów dotyczących słodyczy ma na celu dostarczenie czytelnikowi nowych materiałów pozwalających zgłębić problematykę średniowiecznego cukiernictwa katalońskiego niejako z pierwszej ręki. I tak dane zawarte w kilkudziesięciu recepturach umożliwiają poznanie zasad wyrobu słodyczy przygotowywanych w katalońskim kręgu kulturowym, a spożywanych zarówno na obszarach Korony Aragonii, jak i poza jej granicami. Z kolei fragmenty prac późnośredniowiecznych luminarzy kultury katalońskiej — Eiximenisa i Ferreriusza — odzwierciedlają stanowisko Kościoła wobec nadmiernego spożywania słodyczy (Eiximenis) oraz ich konsumpcji w okresie umartwienia, czyli postu (Ferreriusz). Natomiast relacja zaczerpnięta z kroniki barcelońskiej pokazuje, jaką oprawę miało spożywanie słodyczy w kręgach możnych, tu: miejskich notabli i arystokracji. W tej perspektywie niniejsza publikacja rzuca światło na ciągle jeszcze słabo dostępną dla szerszego kręgu odbiorców kwestię produkcji i konsumpcji słodyczy w dawnych wiekach, w tym wypadku w epoce późnego średniowiecza.