O wybranych rodzajach akcji języka polskiego i możliwościach ich przekładu na język niemiecki

On selected kinds of the action verbal category in Polish and their translation into German

Celem niniejszej pracy była próba opisania możliwości oddania czasownikowej kategorii ‚rodzaj akcji‘ języka polskiego w tłumaczeniu na język niemiecki. Porównawcza analiza tekstowa została przeprowadzona na wybranych zdaniach, w których czasowniki języka polskiego wyrażają czynności niedokonane. Jako korpusu użyto książki Wiesława Myśliwskiego pt. Widnokrąg i jej tłumaczenia na język niemiecki, z którego zostały zaczerpnięte niemieckie ekwiwalenty. Przekładu dokonała Roswitha Matwin-Buschmann.Na początku porównane zostały definicje kategorii rodzaju akcji, zaczerpnięte z różnych źródeł. Na tej podstawie na potrzeby niniejszej pracy została sformułowana samodzielna definicja.W następnym kroku, wszystkie kategorie rodzaju akcji języka polskiego opisano według podziału opracowanego przez J. Czochralskiego (1975), uzupełnionego o dane zawarte w publikacji T. Czarneckiego (1998). Oprócz tego, odwołano się do pracy A. Kątnego z 1994 r., poświęconej zagadnieniom kategorii rodzaju akcji w języku polskim i możliwości jej wyrażenia w przekładzie na język niemiecki.W niniejszej pracy odnotowano i podkreślono fakt, że pomimo pozornego braku eksponentów kategorii rodzaju akcji w języku niemieckim, istnieje możliwość jej oddania w różnoraki sposób. Często jednak sprawia to problemy zarówno przy przekładzie, jak i próbie porównania tekstu źródłowego (polskiego) z tekstem tłumaczenia (niemieckim), który nie zawsze w pełni oddaje polski rodzaj akcji.

The purpose of this thesis was to describe the possible ways of expressing the Polish kind of action verbal category when translating into German. Comparative and textual analysis was carried out with sentences in which Polish verbs express imperfect actions. The “Widnokrąg” novel by Wiesław Myśliwski, and its translation into German, was used as a text corpus, from which certain German equivalents were adopted. The translation‘s author was Roswitha Matwin-Buschmann.At the beginning, certain definitions of categories of kinds of action were imported from various sources and later on compared. On this basis, an individual definition was created for the need of the investigation.In the next step, all categories of kinds of action Polish language were characterized according to the division presented by J. Czochralski (1975), supplemented with the data included in the publication by T. Czarnecki (1998). Moreover, certain references were made to A. Kątny’s work form 1994, which was dedicated to the issue of kinds of action category in Polish language and the possibility of expressing it in translation into German language.In the thesis it was noted and emphasized that despite of the apparent lack of exponents of category of action kinds in German language, it is possible to transmit it in various ways. However, it often creates problems in translation as well as in comparing the source document (in Polish) with the translated text (in German) which does not always express the Polish kind of action in full measure.

In der vorliegenden Arbeit wird der Versuch unternommen, die Wiedergabemöglichkeiten der polnischen Aktionsarten im Deutschen zu beschreiben. Die polnischen Aktionsarten werden stichprobenweise an Belegen aus Widnokrąg von Wiesław Myśliwski ihren deutschsprachigen Äquivalenten in seiner deutschen Übersetzung von Roswitha Matwin-Buschmann gegenübergestellt.Zunächst werden aber verschiedene Definitionen der Aktionsart einander gegenübergestellt und es wird auch eine Definition der Aktionsart festgelegt. Außerdem werden alle Aktionsarten kurz beschrieben nach der Einteilung von Czochralski (1975), die im Nachhinein mit der von Czarnecki (1998) verglichen wird.Sowohl in Polnischen als auch im Deutschen gibt es mehrere Möglichkeiten die Aktionsart auszudrücken. Trotzdem ist es auch manchmal so, dass die Übersetzung mancher Sätze besonders viele Schwierigkeiten bringt. Der Mensch besitzt aber die Fähigkeit, die Aktionsart zu erkennen und mit sprachlichen Äußerungen bestimmte Vorstellungen hervorzurufen, die eine Aktionsart auch in die andere Sprache transportieren können. Darauf wird in der vorliegenden Analyse, soweit ihr Umfang es erlaubt, hingewiesen.