Temperamental correlates of insomnia symptoms' severity in adults.

Celem niniejszej pracy było wykazanie związku pomiędzy nasileniem objawów bezsenności, a określonymi wymiarami temperamentu. Badanie zostało przeprowadzone w grupie osób dorosłych obojga płci (60 kobiet, 31 mężczyzn - w sumie: 91 osób). Pomiaru zmiennych dokonano przy użyciu następujących narzędzi: Formalna Charakterystyka Zachowania - Kwestionariusz Temperamentu (FCZ-KT) Bogdana Zawadzkiego i Jana Strelaua (1997), Temperament and Character Inventory, zrewidowana wersja 56-itemowa (TCI-R (56)) w adaptacji Antoniego Wontorczyka (2015), Kwestionariusz Temperamentu EAS-D Wersja dla Dorosłych Arnolda H. Bussa i Roberta Plomina (Oniszczenko, 1997) oraz Kwestionariusz SEN-10 (narzędzie autorskie). W toku przeprowadzonego badania empirycznego wykazano istnienie dodatniej korelacji pomiędzy nasileniem objawów bezsenności, a reaktywnością emocjonalną. Potwierdzenie znalazły także hipotezy o istnieniu dodatnich związków pomiędzy nasileniem objawów bezsenności, a niezadowoleniem oraz strachem - składowych temperamentalnej cechy Emocjonalności w ujęciu Bussa i Plomina. Badanie nie wykazało istnienia dodatnich związków między nasileniem objawów bezsenności, a wymiarami wrażliwości sensorycznej, unikania szkody, samokierowania i złości. Nie udało się także wykazać istnienia istotnych ujemnych związków między nasileniem objawów bezsenności, a wymiarami wytrzymałości oraz towarzyskości.

The aim of this work was to determine the relationship between the severity of insomnia symptoms and particular dimensions of temperament. The study was conducted in the group of adults of both sex (60 women and 31 men - 91 persons in total). Variables were measured with following tools: The Formal Characteristics of Behaviour-Temperament Inventory (polish acronym: FCZ-KT) by Bogdan Zawadzki and Jan Strelau (1997), Temperament and Character Inventory, revised 56-item version (TCI-R (56)) in the adaptation by Antoni Wontorczyk (2015), Emotionality, Activity and Sociability Temperament Survey for Adults (EAS-D) by Arnold H. Buss and Robert Plomin (Oniszczenko, 1997) and SEN-10 Questionnaire (author's tool). The research revealed a positive correlation between severity of insomnia symptoms and emotional reactivity. The study also confirmed the hypothesis concerning positive bonds between severity of insomnia and emotionality and fear - the traits reported by Buss and Plomin. The significant relationships between severity of insomnia and sensory sensitivity, harm avoidance, self-directedness, anger, endurance and sociability were not demonstrated.