Social Distinctions and Cultural (Poly)valences. The Disputes Over Disco Polo

W niniejszej pracy autor podejmuje zagadnienie disco polo jako wskaźnika kondycji kultury polskiej. W latach 90. XX wieku muzyka ta była jednocześnie uwielbiana przez tłumy i krytykowana przez elity (choć nie jednogłośnie). Po latach sporu stała się jednoznacznym symbolem obciachu, jednak od początku ostatniej dekady świętuje wielki powrót, czemu znów towarzyszy gorąca dyskusja, z taką samą, wydawałoby się, liczbą zwolenników, co krytyków tego odrodzenia. Polityczny aspekt tego sporu nie umknął natomiast uwadze obecnie rządzącej partii, która wykorzystuje narosły wokół disco polo wstyd dla własnych celów. Praca ma na celu opis i interpretację discopolowych ekspresji oraz przykładów zarówno krytyki, jak i aprobaty dla gatunku, traktując je jako przejawy szerszego sporu dotyczącego kształtu polskiej kultury, a także walki o upodmiotowienie w jej ramach. Autor wysuwa hipotezę, że zawstydzanie i upokarzanie stanowi w polskiej kulturze sposób ustanawiania symbolicznej hierarchii w warunkach, kiedy ta ostatnia jest niepewna. Jednocześnie w sytuacji braku stabilnego, powszechnie obowiązującego zestawu wartości w postkomunistycznej Polsce, samo upokarzanie staje się najważniejszym narzędziem dystynkcji. Praca prezentuje również przykłady przełamywania tego typu relacji poprzez naruszanie ustalonych przez wzajemną pogardę granic. W toku wywodu autor odwołuje się do dorobku brytyjskich studiów kulturowych, analizy fenomenów kultury upokarzania (Andrzej Szahaj, Michał Rydlewski) oraz resentymentu (Max Scheler), a także teorii kulturowej walencji Antoniny Kłoskowskiej, traktując ją jako alternatywę dla teorii dystynkcji Pierre'a Bourdieu w interpretacji discopolowego sporu.

In this thesis the author takes up the matter of disco polo as an indicator of the condition of Polish culture. In the 1990s this genre was loved by the masses and at the same time criticised by the elites (although not unanimously). After years of struggle, it became an unquestionable symbol of kitsch and an obvious source of embarrassment. However, since the beginning of the last decade it has been celebrating a big comeback, which again provokes a heated debate between its opponents and supporters, with a seemingly equal number of voices on each side. The political implications of this feud did not escape the notice of the current ruling party, which uses the shame built around disco polo for its own (party’s) purposes. The thesis aims to describe and interpret the expressions within the genre as well as the examples of its criticism and approval, approaching them as symptoms of a broader dispute over Polish culture and the struggle for subjectivity within it. The author formulates a hypothesis that shaming and humiliating function in Polish culture as a way to establish a symbolic hierarchy when the latter is rather uncertain. At the same time, in the face of absence of a settled, universal set of values in postcommunist Poland, humiliation itself becomes a persistent and the most important means of distinction. The thesis also presents examples of opposition against this type of relations, which happens by breaching the boundaries established by mutual contempt. In his analysis the author applies the tools developed by the British cultural studies, analyses of phenomena such as culture of humiliation (Andrzej Szahaj, Michał Rydlewski) and ressentiment (Max Scheler) as well as Antonina Kłoskowska's theory of cultural valence, treated here as an alternative to Pierre Bourdieu's theory of distinction for explaining the dispute over disco polo.