Narratives of the Iran’s Islamic Revolution in selected German-language novels (2010-2019)

Bibliogr. s. 235-257. DOI serii: 10.13173/2749-876X

Niemieckojęzyczne powieści na temat islamskiej rewolucji w Iranie są o tyle istotne, że mogą przyczynić się do poszerzenia repertuaru pamięci kulturowej i zmiany kodów emocjonalnych. Podczas gdy w Iranie z powodu cenzury trudno jest publikować krytyczne teksty na temat tego polityczno-społecznego wydarzenia, w krajach niemieckojęzycznych pisarze mogą bez żadnych trudności wydawać teksty prezentujące perspektywę ofiar rewolucji. Praca uwzględnia m.in perspektywę mniejszości etnicznych i religijnych, które zostały prześladowane po zwycięstwie szyickiej rewolucji, a więc np. Kurdów i wyznawców bahaizmu. Ukazuje szyicki przełom także z perspektywy przedstawicieli różnych światopoglądów, a więc np. zwolenników marksizmu, feministek czy też obrońców praw człowieka. Krótko scharakteryzowano ok. 20 powieści, natomiast dokładnej analizie poddanych zostaje 6 powieści: "Twoje imię" (2011) Navida Kermaniego, "Marivan pod kasztanowcami. Kurdyjska powieść" (2014) Husseina Ezadiego, "Niewierzący" (2014) SamayMaaniego, "Nocami jest cicho w Teheranie" (2016) Shidy Bazyar, "Idiota XXI w.: Dywan" (2018) Michaela Kleeberga oraz "Teheran kraina czarów" (2018) Samy Maaniego. Naczelnymi kategoriami literaturoznawczymi, pozwalającymi na opisanie negatywnego ładunku emocjonalny rewolucji w badanych powieściach, są tragiczność i satyryczność.

The significance of German-language novels on the subject of the Iran’s Islamic Revolution lies in their ability to contribute to the broadening of cultural memory’s repertoire and the change of emotion codes. Due to censorship, it is not easy to publish a critical text on that socio-political event in Iran, however, there are no such difficulties for writers in German-speaking countries, who can freely publish texts presenting the perspectives of the revolution’s casualties. This paper includes i.a. the perspective of ethnic and religious minorities who were persecuted after the Shia revolution victory, e.g. the Kurds and the followers of the Baháʼí Faith. The Shia revival is shown from various perspectives belonging to the representatives of diverse world views: e.g. Marxists, feminists and human rights activists. The paper contains descriptions of c. 20 novels, and an in-depth analysis of 6: Navid Kermani’s 2011 Dein Name (“Your Name”), Hussein Ezadi’s 2014 Marivan unter den Kastanienbäumen: Ein kurdischer Roman (“Marivan Under a Chestnut Tree. A Kurd Novel”), Sama Maani’s 2014 Ungläubig (“Non-believer”), Shida Bazyar’s 2018 Nachts ist es leise in Teheran (“Nights Are Quiet in Teheran), Michael Kleeberg’s Der Idiot des 21. Jahrhunderts: Ein Divan (“21st Century’s Idiot: A Carpet”), Sama Maani’s 2018 Teheran Wunderland (“Teheran Wonderland”). The main literary categories which allow to describe the negative emotional charge of the revolution in the studied novels are tragedy and satire.