Anthropogenic Determinants of Wildfire Risk in Urbanized Areas (A Case Study of Selected Cities in Southern Europe)

Pożary lasów stanowią jedno z najpoważniejszych zagrożeń dla środowiska naturalnego oraz ludzi i mienia na całym świecie. Konsekwencje pożarów są szczególnie dotkliwe w strefie WUI (Wildland-Urban Interface), w której lasy, zarośla i inne naturalne zbiorowiska roślinne bezpośrednio sąsiadują z infrastrukturą mieszkaniową. Regiony śródziemnomorskie są szczególnie narażone na pożary ze względu na sprzyjające warunki klimatyczne oraz częste występowanie stref WUI.Celem pracy jest poznanie antropogenicznych uwarunkowań, które wpływają na zagrożenie terenów zurbanizowanych przez pożary lasów, na przykładzie Aten i sąsiadujących z nim miast Mati i Rafiny. Realizacja postawionego celu badań wymagała ustalenia czynników warunkujących ryzyko pożarów lasów w obszarach zurbanizowanych, częstości występowania, ich zasięgu oraz skutków. Metodologia badań opiera się na przestrzennej analizie ryzyka z wykorzystaniem danych środowiskowych, topograficznych i społeczno-ekonomicznych. Kluczowym elementem jest opracowanie mapy zagrożenia pożarowego i mapy ryzyka pożarowego dla Grecji w latach 2008–2025, zgodnie z wytycznymi Miejskiego Planu Obrony Przeciwpożarowej Lasów PMDFCI (2018). Mapy umożliwiły identyfikację obszarów o podwyższonym ryzyku i wskazanie działań prewencyjnych, takich jak pasy przeciwpożarowe czy ograniczenie zabudowy w strefach szczególnie narażonych.Pożar w Mati w lipcu 2018 r. ukazał wieloczynnikowe przyczyny tragedii, obejmujące ekstremalne warunki pogodowe, błędy planistyczne i braki w organizacji ewakuacji. Badania objęły także ocenę Planu Strategicznego Obszaru Metropolitalnego Aten, którego propozycja przebudowy Mati uwzględniała poprawę układu komunikacyjnego, rewitalizację nabrzeża i zwiększenie przestrzeni publicznych.Stwierdzono, że skuteczna redukcja ryzyka pożarowego wymaga integracji planowania przestrzennego z oceną zagrożeń, wzmocnienia nadzoru nad zabudową, rozwoju systemów wczesnego ostrzegania oraz zwiększenia udziału społeczności lokalnych w procesach decyzyjnych. Uzyskane wyniki mają charakter praktyczny i mogą wspierać polityki redukcji ryzyka w regionach szczególnie narażonych na presję antropogeniczną i skutki zmian klimatycznych.

Wildfires represent one of the most serious threats to the natural environment as well as to human life and property worldwide. The consequences of wildfires are particularly severe in the WUI (Wildland-Urban Interface) zones, where forests, shrublands, and other natural vegetation directly border residential infrastructure. Mediterranean regions are especially vulnerable to wildfires due to favorable climatic conditions and the frequent occurrence of WUI areas.The aim of this thesis is to investigate the anthropogenic determinants that influence wildfire risk in urbanized areas, using Athens and the nearby towns of Mati and Rafina as case studies. Achieving this goal required identifying the factors that determine wildfire risk in urban zones, including their frequency, spatial extent, and impacts. The thesis analyzes the anthropogenic drivers of wildfire threats in these urbanized environments.The research methodology is based on spatial risk analysis, employing environmental, topographic, and socio-economic data. a key element of the study was the development of a Wildfire Hazard Map and a Wildfire Risk Map for Greece for the period 2008–2025, following the Municipal Forest Fire Protection Plan PMDFCI (2018) guidelines. These maps enabled the identification of high-risk areas and the formulation of preventive measures, such as the establishment of firebreaks and the restriction of new construction in particularly vulnerable zones.The 2018 Mati wildfire revealed the multifactorial nature of such disasters, including extreme weather conditions, planning failures, and shortcomings in evacuation management. The study also included an assessment of the Strategic Plan of the Athens Metropolitan Area, whose proposal for Mati’s reorganization emphasized improving road accessibility, revitalizing the waterfront, and expanding public spaces.It was concluded that effective wildfire risk reduction requires the integration of spatial planning with risk assessment, stricter control of urban development, the enhancement of early warning systems, and greater involvement of local communities in decision-making. The findings provide practical insights that may support wildfire risk reduction policies in regions highly exposed to anthropogenic pressures and climate change impacts.