Methodological aspects of psychological diagnosis and related problems in the polish criminal procedure

Psychologia jest dziedziną, która od wielu już lat jest wsparciem dla dziedziny jaką jest prawo. Pojawia się ona zarówno w postępowaniu cywilnym, jak i postępowaniu karnym. Jej rola w drugim z tych postępowań jest nieodzowna i trudno byłoby wyobrazić sobie obecnie postępowanie karne bez elementów psychologii. Rola biegłego psychologa, jak również przeprowadzane przez niego ekspertyzy oraz diagnozy, mają wyjątkową pozycję w porównaniu do innych biegłych sądowych. Specyfika prawa karnego wymaga jednak od psychologów dostosowania niektórych z wytycznych kierujących dziedziną do zasad procesu karnego. Na tym tle pojawiają się czasami konflikty oraz trudne do rozwiązania dylematy. Mogą one pojawiać się już na poziomie ustawowym lub też w praktycznym stosowaniu prawa. Mogą wynikać z zasad obu dziedzin lub też z praktyki stosowanej przez ich przedstawicieli. W obecnej pracy poruszone zostały zarówno podstawy prawne oraz psychologiczne działalności psychologa w procesie karnym, jak również problemy wynikające ze specyfiki obu tych dziedzin. Nacisk został w dużej mierze położony na działalności diagnostycznej psychologa i jego roli jako biegłego oraz twórcy opinii sądowo-psychologicznych. Krótko opisane zostały również wykorzystywane w praktyce metody diagnostyczne. Na koniec podjęta została próba zaproponowania potencjalnych rozwiązań problemów pojawiających się na styku psychologii oraz postępowania karnego.

Psychology is a field that has been supporting the field of law for many years now. It appears in both civil and criminal procedure. Its role in the latter is indispensable and it would be difficult to imagine criminal procedure today without elements of psychology. The role of the psychologist as well as the expert reports and diagnoses he/she carries out have a unique position compared to other forensic experts. However, the specifics of criminal law require psychologists to adapt some of the guidelines guiding the field to the principles of the criminal process. Against this background, conflicts and difficult-to-solve dilemmas sometimes arise. These may arise already at the statutory level or in the practical application of the law. They may arise from the principles of both fields or from the practice of their representatives. The present work addresses both the legal and psychological foundations of the psychologist's activities in the criminal process, as well as the problems arising from the specificities of both fields. The emphasis is largely on the diagnostic activity of the psychologist and his/her role as an expert witness and creator of forensic-psychological opinions. The diagnostic methods used in practice are also briefly described. Finally, an attempt is made to propose potential solutions to problems arising at the interface of psychology and criminal procedure.