Telling an untellable story. About "Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli" by Radek Rak

Praca podejmuje problem poszukiwania języka do utrwalania niepiśmiennej rzeczywistości chłopów, których temat w literaturze polskiej przez wiele lat spychany był margines. Celem pracy jest opisanie aporii, jakie przed czytelnikiem stawia Radek Rak, autor powieści „Baśń o wężowym sercu, czyli wtóre słowo o Jakóbie Szeli”, by przedstawić w istocie nie dającą się opowiedzieć historię doświadczania chłopskości. Ukazując w sposób dotąd nieznany losy Jakóba Szeli oraz rabacji galicyjskiej, Rak wskazuje na dotychczasowy problem ze stereotypizacją i próbą „zawłaszczania” wydarzeń z 1846 r. oraz ujmowaniem atrybutów chłopskości w sztywne, podporządkowane celom pozatekstowym ramy.

The paper deals with the problem of searching for a language to record the illiterate reality of peasants, whose subject has been marginalized in Polish literature for many years. The aim of the paper is to describe the aporias that Radek Rak, the author of the novel "Baśń o wężowym sercu, czyli wtóre słowo o Jakóbie Szeli", poses to the reader in order to present a story of experiencing peasantness that cannot be told. By revealing the fate of Jakób Szela and the Galician slaughter in a manner previously unknown, Rak points to a problem with the stereotyping and attempted "appropriation" of the events of 1846 and the inclusion of peasant attributes in a rigid framework that is subordinated to extra-textual goals.