“Il Caffè” i “Monitor”, dwa czasopisma oświeceniowe i ich wizje społeczno-kulturowe

“Il Caffè” and “Monitor”, two Enlightenment journals and their socio-cultural visions

Celem niniejszej pracy jest przedstawienie i scharakteryzowanie dwóch czasopism oświeceniowych: włoskiego “Il Caffè” i polskiego “Monitora”. W pierwszej części opisano ogólną historię dziennikarstwa, kładąc nacisk na jego rozwój w epoce oświecenia we Włoszech i w Polsce. W kolejnych częściach przedstawiono okres powstania czasopism, ich najważniejsze założenia oraz charakterystykę kluczowych dla ich rozwoju postaci. Następnie, wykorzystując metodę komparatystyczną, porównano artykuły odnoszące się do sytuacji społeczno-kulturowej w obu krajach. Zestawiono zatem utwory, które odnosiły się do ówczesnej sytuacji społecznej: “O urzędach bez zasług” Ignacego Krasickiego oraz “La virtù sociale. Lettera di un institutore a Lucillo suo alunno” Alessandro Verriego. Jeżeli chodzi o przedstawienie oświeceniowego środowiska kulturowego we Włoszech i w Polsce, porównano dwa inne artykuły: “O biedzie autorów w Polsce” Franciszka Bohomolca oraz "De' fogli periodici" Cesare Beccarii. Niniejsza praca ma więc na celu opisanie dwóch środowisk, polskiego i lombardzkiego, oraz zrozumienie znaczącego wpływu idei oświeceniowych na rozwój dziennikarstwa w dwóch krajach.

The purpose of this thesis is to present and characterise two Enlightenment periodicals: the Italian “'Il Caffè” and the Polish “Monitor”. In the first part, there is a description of the general history of journalism, underlining its development in the Age of Enlightenment in Italy and Poland. In the following parts, it is presented the period of creation of the magazines, their most important concepts and the description of their key figures. Then, using the comparative method, the articles were compared in relation to the socio-cultural situation in the two countries. Therefore, works that referred to the social situation of the time were first compared: Ignacy Krasicki's “O urzędach bez zasług” and “La virtù sociale. Lettera di un institutore a Lucillo suo alunno.” by Alessandro Verri. Regarding the presentation of the Enlightenment cultural environment in Italy and Poland, two other articles that are compared are: “O biedzie autorów w Polsce” by Franciszek Bohomolec and “De' fogli periodici” by Cesare Beccaria. The present thesis thus aims to describe two environments, Polish and Lombardy, and focuses on understanding the significant impact of Enlightenment ideas on the development of journalism in the two countries.

Lo scopo di questa tesi è presentare e caratterizzare due periodici illuministi, “Il Caffè” italiano e il “Monitor” polacco. Nella prima parte viene descritta la storia generale del giornalismo, sottolineando il suo sviluppo nell’epoca dell’Illuminismo in Italia e in Polonia. Nelle parti seguenti è presentato il periodo di creazione delle riviste, i loro concetti più importanti e la descrizione dei loro personaggi fondamentali. In seguito, utilizzando il metodo comparativo, sono stati messi a confronto articoli relativi alla situazione socio-culturale dei due Paesi: per i contesti sociali si è paragonato “O urzędach bez zasług” di Ignacy Krasicki e “La virtù sociale. Lettera di un institutore a Lucillo suo alunno.” di Alessandro Verri; per la rappresentazione dell'ambiente culturale illuminista in Italia e in Polonia, invece, sono stati messi a confronto altri due articoli: “O biedzie autorów w Polsce” di Franciszek Bohomolec e “De’ fogli periodici” di Cesare Beccaria. La presente tesi mira pertanto a descrivere due ambienti, polacco e lombardo, e punta a comprendere l'impatto significativo delle idee illuministe sullo sviluppo del giornalismo in due Paesi.