The specificity of portraying women in power on the basis of films concerning the last Russian Empress Alexandra and her daughter Anastasia.

Problematyka i specyfika portretowania monarchiń w kinie wiąże się z licznymi czynnikami zarówno społecznymi, jak i kulturowymi. By dokładnie zbadać ten temat najpierw przyglądam się źródłom fascynacji władzą. Opierając się głównie na teorii Maxa Webera, który wyodrębnił jej trzy podstawowe rodzaje: władza legitymistyczna, funkcjonalna i charyzmatyczna. W kontekście tematu pracy głównie badam zależności między władzą legitymistyczną i charyzmatyczną. Ich osobliwy charakter wybrzmiewa zwłaszcza w Rosji, gdzie monarchowie bezpośrednio łączeni są z Bogiem i tradycją. W celu dokładnego zrozumienia swoistego charakteru rządów sprawowanych przez rosyjskie monarchinie przedstawiam również ich sytuację kulturową w XVIII i XIX wieku przy pomocy książki Jurija Łotmana Rosja i znaki, jak również cały drugi rozdział poświęcam na historiograficzny portret carycy Aleksandry i wielkiej księżnej Anastazji. Wcześniej jednak przyglądam się Kleopatrze i Katarzynie Wielkiej, które stały się częstym tematem filmów już od lat 30. Moim celem było przyjrzeć się temu, jak obie te bohaterki zmieniały się w świadomości reżyserów, czy w ogóle forma opowiadania o nich ewoluowała. W rozdziale drugim odnoszę się również do wizualnych portretów obu monarchiń, zarówno tych oficjalnych, jak i prywatnych, wykonanych najczęściej przez cara Mikołaja II, który pasjonował się fotografią. Poszukuję zależności między tymi przedstawieniami, a tymi, które w swoich filmach zawierają reżyserzy. W trzecim rozdziale staram się przedstawić powody różnic w portretowaniu Aleksandry w kinie. Skupiam się na odmiennym odbiorze jej postaci przez twórców rosyjskich i zachodnich oraz na rozbieżnych oczekiwaniach widowni, do których filmy są kierowane. Anastazja zaś została przeze mnie wybrana jako przykład fałszywego symbolu nadziei w kinie. Bohaterka, która przez wzgląd na losy Anny Anderson została całkowicie zreinterpretowana przez reżyserów. Filmografie obu władczyń służą mi również do refleksji nad samym sposobem portretowania monarchów w kinie, przyglądam się wyborom jakie podejmują twórcy decydując się czy o władcach i ich rodzinach opowiadać w sposób oficjalny, czy bardziej prywatny. Poruszam temat tego, jaki te decyzje mają finalnie skutek w konstruowaniu bohaterek w świadomości widza.

Issues connected with portraying sovereigns in films are determined by many factors – both social and cultural. In order to explore this topic, I analyse sources of authority fascination, mainly on the basis of Max Weber theory, according to which there are three typs of authority – legal, traditional and charismatic. Concerning the main topic of this work, I study connections between legal and charismatic authority. Their specific nature is visible mainly in Russia, where sovereigns are directly related to God and tradition. For complete understanding of the power exercised by Russian sovereigns, I also present cultural context of their authority, specific for XVIII and XIX century. For the purpose of this study, Jurij Łotman book – Russia and signs was used. The second chapter is also devoted to historiographic portrait of Alexandra the Empress and Grand Duchess Anastasia. I also analyse the figurers of Cleopatra and Catherine the Great, who often inspired filmmakers. The first films about them were produced in 30s. The main goal was to observe how these two women were changing in the perception of film producers and whether the form of their description had been developing or not. In the second chapter I also refer to visual portraits of these two empresses – both official and unofficial. Private pictures were often made by Nicolas II of Russia, who was fond of photography. I look for connections between these portraits and the ones presented by film producers. In the third chapter I try to indicate sources of differences in presenting the figure of Alexandra, by filmmakers. I focus on the different perceptions of her character by Russian and Western directors and on the divergent expectations of the audience to whom the films are directed. Anastasia was chosen by ma as an example of a symbol of false hope in cinema. A character who, due the fate of Anna Anderson, has been completely reinterpreted by directors. Filmographies of both, Alexandra and Anastasia, are also used to reflect on the way in which monarchs are portrayed in cinema, I look at the choices that creators make when they are deciding whether to talk about rulers and there families in an official manner, or in a more private manner. I discuss the subject of what these decisions ultimately have to do with the construction of empress in the viewer’s consciousness.