Sociological interpretations of the "Solidarity" movement during 1980-1981 : an attempt to structure the existing literature

Bibliogr. s.75-79

Celem artykułu jest uporządkowanie funkcjonujących w literaturze socjologicznej, krajowej i zagranicznej, (i na ogół słabo znanych historykom) interpretacji ruchu „Solidarności”. Artykuł pokazuje, że istniejące interpretacje zbliżone są do klasycznych podejść w teoriach ruchów społecznych, z których każda inaczej rozumie społeczny mechanizm napędzający jego działanie. Wyodrębnione zostają w związku z tym: podejścia ujmujące "Solidarność" jako ruch klasowy, postrzegające powstanie ruchu jako reakcję na kryzys systemu, takie, w których za siłę napędową ruchu uznaje się działania opozycji demokratycznej oraz dwa rodzaje ujęć nawiązujących do tak zwanych teorii nowych ruchów społecznych. Zdaniem autora, żadne z opisanych podejść teoretycznych nie chwyta dynamiki ruchu „Solidarności” w całej jego złożoności, w szczególności zaś nie wyjaśnia jego rozmiarów i długotrwałych konsekwencji kulturowych. Poszczególne z nich wskazują jednak na ważne aspekty jego działania, tworząc podstawę do pożądanych ujęć bardziej syntetycznych.

The "Solidarity" Movement is interpreted similarly to the classical approach discussed in the theories of social movements, each of which defines the social mechanism fueling its activities in a different way. The aim of the article is to structure the interpretations used in the national and international literature on sociology (usually by relatively obscure historians). The author discusses "Solidarity" as a class movement by explaining its emergence as a reaction to the system crisis, fuelled by the activities of the democratic opposition, as well as two types of methods referring to the so-called theory of new social movements. The author claims that none of the described theoretical approaches reflect the entire complexity of the dynamics of the "Solidarity" movement; in particular, they do not explain its aims and long-term cultural effects. However, the author emphasizes the important results of its activities and lays foundations for further research of a more synthetic nature.