Guarding democracy. Authoritarianism, totalitarianism and threats to democracy according to “The Electoral Gazette”

„Gazeta Wyborcza” („GW”) jest jednym z najbardziej wpływowych i poczytnych polskich dzienników. Jej dziennikarze i publicyści w wielkim stopniu przyczynili się do ukształtowania polskiego dyskursu publicznego. Pomimo wyraźnego spadku sprzedaży po 2008 roku, „GW” pozostała medium opiniotwórczym, mającym duży wpływ na tworzenie agendy. Jednocześnie pozostaje przedmiotem rozlicznych kontrowersji. Wiele z nich dotyczy specyficznego definiowania rozmaitych odmian „zagrożeń” polskiej demokracji. Przez 25 lat „Gazeta Wyborcza” zidentyfikowała szerokie spektrum tego rodzaju fenomenów. Należą do nich m.in: sympatia polskiego społeczeństwa do tzw. rządów twardej ręki, nacjonalizm i uprzywilejowana pozycja Kościoła katolickiego. Autor analizuje sposób, w jaki konstruowane są owe „zagrożenia”, wskazując na ich genezę w okresie II Rzeczypospolitej i ówczesnych podziałach społeczno-politycznych, jak również w doświadczeniach Adama Michnika, charyzmatycznego redaktora naczelnego „GW”. W pracy zbadane zostały cele, jakim służyć może stosowanie retoryki „zagrożenia demokracji” oraz podążająca w ślad za nią refleksja o współczesnej Polsce i Polakach. Analiza dyskursu została przeprowadzona przy użyciu zarówno jakościowych, jak i ilościowych metod badawczych. Przeprowadzone badanie pozwala na sformułowanie tezy, że – zdaniem „GW” – polska demokracja jest permanentnie zagrożona, zaś termin „komunizm” pozostaje najistotniejszym słowem kluczowym w opisie polskiej rzeczywistości.

“The Electoral Gazette” is one of the most influential and widely read daily newspapers in Poland. It has, to a large extent, shaped Polish public discourse after 1989. Despite declining circulation, visible since 2008, it has maintained the ability to form opinions and to set an agenda. At the same time, it remains highly controversial. Some of these controversies concern defining various threats to Polish democracy. Over the past 25 years “The Electoral Gazette” has identified a wide spectrum of phenomena supposedly undermining democracy in Poland, such as: public sympathy for the government's heavy-handedness, nationalism, and privileged position of the Catholic Church. The author analysis the way these “threats” are constructed, their origin in The Second Polish Republic, the then cleavages, and the personal experiences of Adam Michnik, charismatic editor-in-chief. The dissertation examines what purposes they may serve to the newspaper’s rhetoric, and what can be learned from them about contemporary Poland. The discourse analysis was carried out with the use of both qualitative and quantitative methods. They prove that, according to “The Electoral Gazette”, the Polish democracy is constantly threatened and that ‘communism’ remains the master key term when it comes to describing Polish reality.