Everyday life Polish Home Army in the Soviet camps in 1944-1949

Celem niniejszej pracy jest prezentacja codzienność życia obozowego żołnierzy Armii Krajowej, którzy w latach 1944-1949 znaleźli się na terenie ZSRR w obozach w Charkowie, Ostaszkowie, Riazaniu i Borowiczach. Charakterystyczną cechą obozu w Charkowie było połączenie dobrych warunków bytowo-sanitarnych z całkowitą izolacją od świata zewnętrznego. Więźniowie nie mogli korespondować z rodzina, czytać gazet, odwiedzać się w salach, byli całkowicie pozbawieni informacji ze świata zewnętrznego. Obóz znajdował się w charakterystycznym budynku, który była możliwość ukrycia grupy 130 osób. W budynku znajdowały się sale, które było łatwo pilnować, na ternie obozu zawsze byli strażnicy, którzy wykonywali swoje obowiązki kulturalnie i konsekwentnie. W obozie zatrudnione były również Rosjanki, pełniące funkcje pomocy kuchennych, fryzjerki, pielęgniarki. Władzom radzieckim zależało na utrzymaniu więźniów w dobrej kondycji fizycznej, ale jednocześnie pozbawiając ich całkowicie informacji ze świata zewnętrznego. Więźniów nie obowiązywał przymus pracy, nie poddawano przesłuchaniom ani nie rozwijano propagandy, co miało miejsce w innych obozach na terenie ZSRR, do których trafili żołnierze Armii Krajowej. Obóz w Charkowie można zdecydowanie zaliczyć do grupy obozów z dobrymi warunkami życia codziennego. Obóz w Ostaszkowie należał do obozów w których warunki bytowo sanitarne były bardzo złe. W obozie przebywało zbyt wielu więźniów, w wyniku czego wiele osób nie miało miejsc na pryczach i było zmuszonych do spania na ziemi. Bardzo uciążliwe były pluskwy, których nie można było niczym zlikwidować. Fatalny system wyżywienia oraz braki w wyposażeniu szpitala wpływały na bardzo dużą śmiertelność w obozie. Na złe nastroje uwięzionych osób wpływa tez fakt położenia obozu, który jednoznacznie kojarzył się z mordem na polskich oficerów wziętych do niewoli po 17 września 1939 roku. Obóz w Riazaniu wyróżniał się z pozostałych obozów, w których znaleźli się żołnierze AK lżejszym reżimem oraz zezwoleniem na działalność kulturalno-oświatową. Rozwój życia kulturalno-oświatowego osób przetrzymywanych w obozach radzieckich był formą odskoczni od obozowej rzeczywistości i namiastką normalnego życia. Możliwość nauki, rozwoju własnych zainteresowań oraz zdolności, powodowało, iż więźniowie lepiej znosili czas niewoli. Stanowiło to ważny element dla psychicznego przetrwania z dala od normalnych warunków życiowych i rodziny. W obozie w Riazaniu działały m.in dwie gazety: „Jeż Obozowy” oraz „Krokodyl z Oki”, funkcjonował teatr „Nasz Buda”, organizowano kursy doszkalające pisano wiersze, rysowano, wszystko to aby czas minął i chociaż na chwilę można było zapomnieć o warunkach w jakich się znajdowali więźniowie. Obóz w Borowiczach, do którego kierowano głównie szeregowych żołnierzy Armii Krajowej charakteryzował się złymi warunkami sanitarno-bytowymi. Więźniowie zmuszani byli do ciężkiej pracy, która często była ponad ich siły. Wyżywienie również nie należało do najlepszych. Z pięciu podobozów w jakich znajdowali się Polacy można wyróżnić obozy z lżejszym reżimem gdzie wycieńczeni więźniowie mogli choć na chwilę odpocząć. Charakterystyczną cechą obozu w Borowiczach było początkowe podporządkowanie więźniów Niemcom, którzy pełnili w obozie funkcje obozowe. Polacy byli traktowani jak wrogowie koalicji antynazistowskiej, jak sprzymierzeńcy Niemców, a często nawet traktowani byli gorzej niż Niemcy, którzy zajmowali funkcyjne stanowiska. Było to szczególne upokorzenie dla żołnierzy polskich, którzy walczyli z nazistami, a teraz znaleźli się pod ich kontrolą i nadzorem.

The purpose of this study is to present the everyday life in the camp of the National Army soldiers, who in 1944-1949 found themselves in the USSR in the camps in Kharkov, Ostashkov, Ryazan and in Borovichi. A characteristic feature of the camp in Kharkov was a combination of good sanitary conditions of the existentially with total isolation from the outside world. Prisoners were not able to correspond with family, read newspapers, visiting in the halls, they were completely deprived of information from the outside world. The camp was located in a landmark building, which was the ability to hide a group of 130 people. In the building there were rooms that were easy to watch, on the area of the camp were always guards who carry out their duties culturally and consistently. Employed in the camp were also Russians, performing the functions of the kitchen help, hairdressers, nurses. Soviet authorities wanted to keep prisoners in good physical condition, but at the same time depriving them entirely of information from the outside world. Prisoners were forced to work was not in force, not subjected to interrogation or developed propaganda, which took place in other camps in the USSR, which were sent to Army soldiers. Camp in Kharkov you can definitely fall into the group camps with good conditions of everyday life. Ostashkov camp was one of the camps where sanitary conditions were very existentially wrong. In the camp there were too many prisoners, with the result that many people had no place in their bunks and were forced to sleep on the ground. It was annoying bugs, which could not be removed like. A terrible system board and hospital equipment deficiencies affect the very high mortality in the camp. The bad mood also affects the imprisoned people that the position of the camp, which is clearly associated with the murder of Polish officers captured after the September 17, 1939. The camp in Ryazan stand out from the other camps, where soldiers found a lighter regime and allowing for cultural and educational activities. Development of cultural and educational life of people held in Soviet camps were a distraction from the camp reality and substitute a normal life. Opportunity to learn, develop their own interests and abilities, resulted that prisoners endured a better time of slavery. This represented an important element for mental survival away from the normal conditions of life and family. In the camp, including work in Ryazan two newspapers, operated the theater, organized development courses written poems, drawing, all the time is up, and although for a moment you can forget about the conditions under which they found themselves prisoners. The camp in Borovichi, which were directed mainly Army soldiers and was characterized by poor sanitary conditions. Prisoners were forced to work hard, which was often beyond their reach. Food also was not the best. Of the five sub-camps in which the Poles were in the camps can be identified with a lighter regime where the emaciated prisoners to rest for a while. A characteristic feature of the camp in the initial submission Borovichi prisoners were Germans who served in the camp, the camp functions. The Poles were treated as enemies of the anti-Nazi coalition, as allies of the Germans, and often were treated worse than the Germans, who occupied the position function. This was particularly humiliating for Polish soldiers who fought with the Nazis, and now found themselves under their control and supervision.