Life, death, and something else ... religious struggle in the works of Nikolai Gogol

Artykuł dotyczy religijnego charakteru życia twórczego Mikołaja Gogola (1809-1852), w ujęciu filozoficznym. Twórcze życie pisarza rozumiane jest w nim jako agonistyka (cielesna i duchowa), która rozgrywa się pomiędzy Bogiem i światem, życiem i śmiercią. Zmagania te budują swoistą scenę, na której rozgrywa się życie pisarza. W tekście ponadto podjęte i omówione zostały wątki dotyczące sposobu odczuwania i rozumienia rzeczywistości jako „bytu pozornego” (pošlost’), związanych z tym demonizmu i ateizmu, a także religijnej funkcji sztuki i dróg poszukiwania zbawienia (na różnych poziomach doświadczenia i w różnych odsłonach: zbawienia świata, zbawienia poza światem, zbawienia siebie). Jako ostatni rozważany jest problem alienacji religijnej, widzianej poprzez pryzmat życiowego i twórczego doświadczenia Gogola.

The article considers the religious nature of the creative life of Nikolai Gogol (1809-1852) from a philosophical point of view. The writer’s creative life is understood as a struggle (bodily and spiritual) between God and the world, life and death. This struggle builds a kind of stage on which the writer's life unfolds. In addition, the article takes up the perception and understanding of reality as “banality” (pošlost’), the demonism and atheism that are connected with it, the religious function of art, and the ways of seeking salvation (at various levels of experience and under different guises: the salvation of the world, salvation outside world, and the salvation of oneself). Finally, the problem of religious alienation is considered, seen through the prism of the life and creative experience Gogol.