Between humility and pride. Female characters, their psyche and their influence on the surroundings in Charles Dickens' "Bleak House" and Bolesław Prus' "Emancypantki" ("Emancipaded Women")

Praca stanowi porównanie dwóch par bohaterek "Bleak House" Charlesa Dickensa i "Emancypantek" Bolesława Prusa: Madzi Brzeskiej i Esther Summerson oraz Pani Latter i Lady Dedlock. Postaci wykreowane przez Prusa zdają się być w sposób twórczy wzorowane na dickensowskich. Celem tej inspiracji zdaje się stworzenie skontrastowanej pary bohaterek: młodej i z pozoru naiwnej, ale dobrej przeciwstawiono starszą, dumną i potężną, lecz tak naprawdę moralnie zagubioną. Przeciwstawienie to jednak nie jest aż tak schematyczne, jak może się wydawać (i jak wydawało się jedynej dotychczasowej interpretatorce, która podjęła się porównania czterech bohaterek - Janinie Kulczyckiej-Saloni). Mimo, iż Madzia i Esther są opisywane jako postaci pozytywne i dobre, ich psychika okazuje się bardziej złożona: obie bohaterki są do pewnego stopnia neurotyczne, nie doceniają swoich umiejętności i wręcz maniakalnie zaprzeczają swojej wartości. W przypadku Esther i częściowo także Madzi problemy te wynikać mogą z pozbawionego miłości dzieciństwa. Również druga para bohaterek - Pani Latter i Lady Dedlock - choć zarówno Dickens, jak i Prus używają metafory "pychy upokorzonej" do opisania ich postawy i losów, nie jest przedstawiona w sposób schematyczny. Postaciom tym wiele można zarzucić z moralnego punktu widzenia, nie zostają one jednak jednoznacznie potępione; to osoby dumne i piękne, ale także szukające miłości i nie potrafiące jej odnaleźć.Zarówno Madzię i Esther, jak i Panią Latter i Lady Dedlock łączą także podobne zakończenia ich losów. Młode bohaterki w taki lub inny sposób oddalają się od świata, który zadał im wiele cierpienia, zamieszkując wyizolowane przestrzenie stworzone na wzór raju (klasztor w przypadku Madzi i oddalony od Londynu dom w przypadku Esther). Także losy starszych bohaterek rozwiązują się w podobny sposób: uciekają one z miasta ze strachu przed wyjawieniem prawdy o ich działaniach (o nieślubnym dziecku Lady Dedlock i o krachu finansowym pensji prowadzonej przez panią Latter) i giną.Inspirację Prusa Dickensem widać zatem wyraźnie. Obaj pisarze, ukazując upadek pani Latter and Lady Dedlock, pokazują również w swoich powieściach upadek modnych w swoich czasach nurtów: fałszywie pojętej emancypacji i darwinizmu społecznego - i triumf chrześcijańskiej pokory. Oczywiście, nie jest to triumf całkowity, bowiem losy Esther i Madzi wyraźnie wskazują, że ucieczka przed złem świata bywa konieczna dla przetrwania.

The main theme of this thesis is the comparison between two pairs of female characters in Charles Dickens’ “Bleak House” and Bolesław Prus’ “Emancypantki” (“Emancipated Women”): the first pair is Madzia Brzeska and Esther Summerson, and the second pair is Mrs Latter and Lady Dedlock. The characters created by Prus seem to be inspired by Dickens. For Prus, the aim of creating this similarity is, as it seems, to make a contrast between a young and seemingly naïve, but good female character, and middle-aged, proud and powerful, but morally dubious one. However, this contrast is not as schematic as it seems (and as it was described by the only scholar who explored this theme till now, Janina Kulczycka-Saloni). Despite Madzia and Esther being described as good, their psyche is complex: they are both neurotic to some extent, they underestimate their abilities and they possess a mania concerning their own inferiority. These problems may have a cause (especially in the case of Esther, but to some extent also in the case of Madzia) in their troubled, loveless childhood. Another pair of characters – Mrs Latter and Lady Dedlock – is not schematically created either, although both Dickens and Prus use a motif of pride that was humiliated to create them. Although their actions could be considered morally wrong, they are not condemned: beautiful and proud, they are also lost in their quest for love.There is also a similarity between the endings of both pairs of characters’ storylines. Madzia and Esther become secluded from the outer world which has been cruel to them; they both now live in remote, seemingly Eden-like places (a convent in Madzia’s case and a house far away from London in Esther’s). Mrs Latter and Lady Dedlock also have similar storylines: they escape the cities in which they live, in fear resulting from the revelation of their deeds (the fact that Lady Dedlock has an illegitimate daughter and the financial ruin of the boarding school run by Mrs Latter) and die.Prus’ being inspired by Dickens could be thus clearly seen. Both writers, by showing the fall of Mrs Latter and Lady Dedlock, also show the fall of fashionable ideas of their times (wrongly understood emancipation of women and social Darwinism); they opt for a triumph of Christian humility. But it can be clearly seen that this triumph is not total: Esther’s and Madzia’s storylines show clearly that seclusion is sometimes necessary for survival.