Imiesłowy w języku niemieckim

Participles in German

Celem niniejszej pracy jest analiza imiesłowów w języku niemieckim, które wraz z bezokolicznikami należą do nieodmiennych form czasownika. Badane są zasady tworzenia, znaczenie a także zastosowanie imiesłowów. Praca dzieli się na cztery części, nie uwzględniając wstępu i zakończenia. W rozdziale pierwszym zawarta została ogólna charakterystyka zagadnienia wraz ze stosowaną terminologią. Kolejny rozdział pracy traktuje o imiesłowie czasu teraźniejszego. Opisywane są znaczenie oraz reguły tworzenia. W sposób szczególny badany jest zakres zastosowania imiesłowu, w ramach którego analizie poddawane są funkcje składniowe oraz jego wykorzystanie w celu wyrażania jednoczesnych czynności lub procesów. W dalszej części rozprawy zaprezentowana została forma Gerundiv, która bywa określana jako trzeci imiesłów. W sposób analogiczny do części opisującej imiesłów czasu teraźniejszego, przedstawiono zasadę tworzenia, znaczenie a także zastosowanie formy Gerundiv, niemniej jednak największą uwagę poświecono interpretacji modalnej. Najobszerniejszy, a zarazem ostatni rozdział pracy traktuje o imiesłowie czasu przeszłego. Pod względem budowy imiesłowy zostały podzielone na te, które wymagają dodania przedrostka ge- oraz te, przy których przedrostek ge- nie występuje. Kolejny podrozdział poświęcony jest badaniu znaczenia oraz właściwości tej nieodmiennej formy czasownika. Dwa ostatnie podrozdziały stanowią analizę zastosowania imiesłowu czasu przeszłego w kompleksie czasownikowym oraz poza nim.

The main purpose of this thesis is to analyse German participles, which belong to undeclinable verb forms just like infinitives. I do my research into formation rules, meaning and use of participles. The thesis consists of introduction, main body divided into four parts and conclusion.In the first chapter I characterise the issue and the applied terminology. The next chapter concerns present participle. The meaning and rules of forming are described. I focus particularly on the range of use, I analyse syntactic functions and appliance of present participle for expressing simultaneous activities or processes. Next I present gerundive form, which is often described as a third type of participle. By analogy to the part describing present participle, I present the rules of forming, meaning and use of gerundive form as well. However, the most attention was payed to its modal interpretation. The last and also the lengthiest chapter of this thesis concerns past participle. These participles were divided into two groups in terms of construction. The first group contains these verbs, which require adding a prefix ge-, the second one verbs without a prefix. The next section of a chapter is dedicated to analysing the meaning and properties of this undeclinable verb form. Two last sections are an analysis of the use of past participle in the verb complex and in other structures.

Das Ziel der vorliegenden Arbeit ist es, die Partizipien im Deutschen hinsichtlich ihrer Bildung, Bedeutung und Verwendung zu analysieren, wobei der Fokus auf den letzten Aspekt gerichtet wird. Die Arbeit gliedert sich in vier Teile ohne Einbeziehung der Schlussfolgerungen. In dem einführenden Kapitel, der eine allgemeine Charakteristik des Gegenstands bietet, wird der Begriff „Partizip“ erläutert und Termini angeführt, mittels derer Partizipien bezeichnet werden. Überdies wird ein kurzer geschichtlicher Umriss der Partizipien dargestellt. Der weitere Teil behandelt das Thema Partizip I, wobei es auf charakteristische Merkmale und Bedeutung des Partizips I hingedeutet wird. Dieses Kapitel umfasst ebenfalls die Bildungsweise und den Gebrauch des Partizips I. In dieser Hinsicht wird das Partizip I in Bezug auf syntaktische Funktionen und als Mittel zum Ausdruck der Gleichzeitigkeit geforscht. Das nachfolgende Kapitel wird dem Gerundiv, das als Partizip III bezeichnet wird, gewidmet. Es wird auf vielfältige Terminologie und den Verwendungsbereich des Gerundivs verwiesen, dessen alleinige Funktion die attributive Stellung vor dem Bezugswort darstellt. Das Hauptgewicht wird in diesem Absatz auf die modale Interpretation des Gerundivs gelegt. Im letzten Teil der Abhandlung wird das Partizip II hinsichtlich der Bildung mit oder ohne Präfix ge- untersucht. Es wird auch bezüglich seiner Bedeutung und Verwendung erforscht, wobei die Differenzierung zwischen dem Gebrauch innerhalb und außerhalb des Verbalkomplexes herbeigeführt wird.