The sect of holists, or on the believers of Bell’s theorem

Bibliogr. s. 126-127

Analiza uzasadnienia twierdzenia Bella prowadzi do wniosku, że wynika z niego zasadniczo nielokalny charakter zjawisk kwantowych. Jakikolwiek kompletny model eksperymentów typu EPRB musiałby wyjaśnić zarazem fakt doskonałej korelacji wyników takich samych pomiarów na obu cząstkach, jak też łamanie w pewnych innych wypadkach nierówności Bella. Ten pierwszy fakt jest w stanie wyjaśnić jedynie model deterministyczny. Gdyby jednak spełniał on warunek lokalności relatywistycznej, zabraniający rozprzestrzeniania się oddziaływań przyczynowych szybciej od światła, to korelacja wyników pomiarów na obu cząstkach odpowiedzialna za łamanie nierówności Bella musiałaby być konsekwencją wspólnej przyczyny. Tymczasem w świetle teorii wspólnej przyczyny Reichenbacha skutki wspólnej przyczyny muszą spełniać warunek "ekranowania" (screening off), którego szczególny przypadek nieuchronnie prowadzi do spełnienia nierówności Bella. Jedynym wyjaśnieniem obu wspomnianych faktów może się więc wydawać założenie, że stany obu cząstek pozostają w nielokalnym związku, którym jest dosłownie rozumiane splątanie kwantowe. Alternatywą jest jednak założenie, że wspólne przyczyny w modelu eksperymentów EPRB muszą być niereichenbachowskie, tj. nie spełniać warunku "ekranowania". To zaś jest możliwe dzięki uwikłaniu w pomiary kwantowe procesów chaosu deterministycznego. Tymczasem w literaturze przedmiotu ten kierunek poszukiwania sposobu podważenia twierdzenia Bella jest systematycznie omijany. Nie tylko temat chaosu nie pojawia się w tym kontekście, ale nawet nie próbuje się kwestionować powszechności "ekranowania" dla modeli deterministycznych. Być może ten stan rzeczy w jakimś stopniu wynika z motywacji pozamerytorycznych. Światopoglądowo atrakcyjny może wydawać się holistyczny obraz rzeczywistości, w którym wszystko jest ze wszystkim nierozerwalnie powiązane. Dosłowna interpretacja splątania kwantowego sprawia wrażenie realizacji takiego obrazu, co jego entuzjastów może zniechęcać do poszukiwania sposobu jej uniknięcia.

Examination of the justification of Bell’s theorem shows, that it implies a fundamentally non-local character of quantum phenomena. Any complete model of EPRB-type experiments would have to explain as well the perfect correlation of the outcomes of identical measurements on both particles, as Bell inequalities violation in some other special cases. The first can be explained only by a deterministic model. On the other hand, if it satisfied relativistic locality, that forbids superluminal causal interaction propagation, then the correlation of the outcomes of measurements on both particles responsible for Bell inequalities violation would have to be an effect of a common cause. However, in the light of Reichenbach’s theory of common causes, the effects of a common cause must satisfy the condition of "screening off", which inescapably results in satisfying Bell’s inequalities. Consequently, it may seem that the only explanation of both above-mentioned results is the assumption that the states of the particles are in some non-local relationship, which is the literally understood quantum entanglement. However, an alternative for it might be the assumption that the common causes in the models of EPRB experiments must be non-Reichenbachian, i.e., do not satisfy the condition of "screening off". This would be possible because of involvement of deterministic chaos into quantum measurements. Though, in the literature, this direction of looking for a way of undermining Bell’s theorem is systematically avoided. Not only the theme of deterministic chaos does not appear in it, but even nobody tries to question the universality of "screening off" for deterministic models. This situation may, to some extent, result from some non-substantive motive. A holistic picture of the world, in which all things are mutually inseparably linked, may seem attractive. Literal interpretation of quantum entanglement makes an impression of a realization of such a picture, and this may discourage its enthusiasts looking for a way of avoiding it.