Polish place in the international trade system based on Polish foreign trade analysis

Niniejsza praca poświęcona jest miejscu Polski w strukturze handlu międzynarodowego. Punktem wyjścia dla analizy jest teoria Immanuela Wallersteina dotycząca systemów-światów. W koncepcji Wallersteina świat dzieli się na centrum dysponujące technologią i wiedzą oraz kapitałem oraz eksploatowane, rabowane z surowców i immanentnie biedne peryferia. Pomiędzy nimi znajdują się państwa półperyferyjne, które same biorą udział w eksploatacji peryferii, ale mają zbyt niski potencjał technologiczny i kapitałowy, by przebić się do grona państw najwyżej rozwiniętych.Analiza została oparta głównie o polski eksport oraz strukturę kapitałową podmiotów, które go generują. Sektorowy podział towarów w oparciu głównie o dane Głównego Urzędu Statystycznego oraz Obserwatora Złożoności Ekonomicznej, został uszeregowany według klasyfikacji SITC oraz HS. Na podstawie tego uszeregowania wyszczególnione zostały kategorie towarów, które w największym stopniu współtworzą polski eksport - jest to motoryzacja, przemysł ciężki i materiałowy, chemiczny i farmaceutyczny, meblarstwo oraz rolnictwo.W każdej z wymienionych kategorii została przeprowadzona analiza narodowości kapitału, który wytwarza te dobra. Wyniki analizy prowadzą do wniosku, że odsetek polskiego kapitału jest niezadowalający i zdecydowanie odbiega od standardów państw centrum. W przemyśle motoryzacyjnym, poza marginalnymi fabrykami z nikłą skalą produkcji, nie istnieją polskie podmioty produkujące samochody, a jedynie płyny eksploatacyjne i części zamienne. W hutnictwie, które znajduje się obecnie w stanie upadku, zdecydowaną dominację zdobyły podmioty zagraniczne takie jak międzynarodowy ArcelorMittal czy amerykański CMC. W przemyśle farmaceutycznym i chemicznym istnieją podmioty polskie, które stosunkowo dobrze radzą sobie na rodzimym rynku i prowadzą działalność eksportową, jednak ich udział w rozwiniętych rynkach zachodnioeuropejskich jest marginalny. W branży materiałowej, wydobywczej i energetycznej (zarówno elektrycznej jak i paliwowej) istnieje kilka podmiotów polskich o dużym zasięgu krajowym i międzynarodowym, jednak wszystkie znajdują się w części lub w całości w rękach Skarbu Państwa. W szczególności na rynku dostawców prądu sytuacja jest katastrofalna i Polska pomimo istnienia aż 4 gigantycznych spółek energetycznych jest zmuszona importować prąd z krajów ościennych.W polskim eksporcie jedyne branże z kapitałem rodzimym, które odnoszą trwałe sukcesy na rynkach międzynarodowych, a czasami przejmują zagraniczne podmioty i dokonują ekspansji na obce rynki, to meblarstwo i rolnictwo. Jednocześnie analiza zarobków wskazuje, że w obu tych branżach występują bardzo niskie płace dla pracowników szeregowych oraz technologiczne zapóźnienia.Wnioskiem z niniejszej pracy jest potwierdzenie półperyferyjnej roli Polski jako wielkiej montowni dla zagranicznego przemysłu. Wydajność polskiego eksportu jest wysoka tylko na niskich poziomach technologicznego zaawansowania, natomiast branże wymagające wysokich kwalifikacji wciąż przyciągają głównie kapitał obcy, a inwestorzy rodzimi funkcjonują na marginesie rynku.

The following thesis treats about the Polish place in international trade system. It is based mainly on Immanuel Wallerstein’s theory about world systems. In his conception world is divided to the centre countries with technology, know-how and capital and the exploited, constantly poor periphery. Semi-periphery countries located between them bear features of both sides – they are too poor to obtain technology and knowledge but too rich to be slightly exploited like the periphery ones. They serve as kind of assembly rooms to the centre countries by they also act the same as rich ones to the periphery resource reservoirs.Analysis was mainly based on Polish export and capital structure of companies which generate it. Sector division of goods according to the Main Statistics Office (GUS) and Observatory of Economic Complexity (OEC) was sorted by SITC and HS classification. This was a starting point to list the categories of goods mostly creating the Polish export – automotive production, heavy and material industry, chemical and pharmaceutical industry, furniture manufacturing and agriculture.Analysis of capital national structure was done in all of those categories. Results lead to the point that percent of Polish capital is too low and does not fit the standards of centre countries. In automotive production there are no big Polish producers of cars but only in the vehicle parts and operating fluids. Heavy industry just like metallurgy which is in deep recession, foreign companies like ArcelorMittal or CMC achieved full domination on the market. In pharmaceuticals and chemistry Polish companies exist and try to expand but their position on western developed markets is slightly close to zero. In material and energy industry there are some big Polish companies, mostly held by the state. However, situation on the energy market is hopeless and Poland is forced to import electricity from neighbouring countries.The only successful branches on Polish market with Polish capital which sometimes grow big enough to overtake foreign companies and expand to the western markets, are furniture manufacturing and agriculture. However, salaries in the two Polish strategic branches are very low and they use old and archaic technology.The following thesis leads to conclusion that Poland is the semi-periphery country and a great assembly room to the foreign industry. Polish export efficiency is high only on the low levels of technological advance. The more developed and future-proof industries are still in foreign hands and Polish investors exist on the markets margin.