Nazistowska ideologia w tłumaczeniu: Mein Kampf Adolfa Hitlera w polskim i angielskim przekładzie

Adolf Hitler jest uznawany za jedną z najbardziej kontrowersyjnych postaci dwudziestego wieku ze względu na rolę jaką odegrał w utworzeniu ideologii i systemu politycznego kosztującego życie milionów osób. Mein Kampf jest swoistym zapisem tej filozofii, która nadal jest analizowana ze względu na swój wpływ na ówczesne niemieckie społeczeństwo, a także na niektóre współczesne grupy społeczne. Ustanie prawa autorskiego do Mein Kampf w 2016 roku rozbudziło debatę na temat ponownych publikacji zarówno w Niemczech, jak i za granicą. Nowe edycje stanowią interesujący temat do ideologicznej analizy motywów przyświecających tłumaczeniowym decydentom (tłumaczom, patronom, wydawcom i politykom), ponieważ są wśród nich zarówno publikacje otwarcie propagujące nazistowską ideologię, jak i tak zwane ‘edycje krytyczne’ mające na celu odwiedzenie czytelnika od pozytywnego nastawienia do zawartości książki. Obecna praca łączy teoretyczne paradygmaty przekładoznawstwa i krytycznej analizy dyskursu w celu zbadania ideologicznych wpływów oddziałujących na wybrane angielskie i polskie tłumaczenia Mein Kampf. Zintegrowany model teoretyczny metodą triangulacji bada elementy kontekstu i analizy tekstu w celu wyznaczenia ideologicznych motywacji stojących za poszczególnymi decyzjami tłumaczeniowymi. Korzystając z definicji dyskursu przedstawionej przez Teuna van Dijka, oprócz samego tłumaczonego tekstu, praca bierze pod uwagę również elementy graficzne i paratekstowe, które także zawierają ideologiczne manifestacje mające na celu wpłynięcie na sposób odbioru tłumaczenia przez czytelnika.

Adolf Hitler is considered as one of the most controversial figures in the 20th century due to his role in creating an ideology and a political system that caused death of millions of people. Mein Kampf is a written record of this philosophy. Almost a century after its publication, scholars still analyse the impact it had on contemporary German society, because of its emotional appeal that even now finds followers. The cessation of Hitler’s copyright held by the Bavarian government stirred the debate of the propriety of the republication of Mein Kampf both domestically and abroad. Given the lowering of legal constraints, new editions appeared causing hot debates in many countries. These translations serve as an interesting subject for ideological analysis because their final shape is an outcome of ideological power struggles of translation agents (translators, patrons, publishers, and politicians). Therefore, one can find publications that clearly propagate the Nazi ideology as well as so-called ‘critical editions’ which aim at dissuading the reader from any inclination towards the book’s content. This thesis combines the theoretical paradigms of Descriptive Translation Studies and Critical Discourse Analysis to examine the forces in play that exert influence on the selected English and Polish translation profiles of Mein Kampf. The integrated methodological framework triangulates contextual factors with the textual analysis to determine the ideological motivations behind the particular translational decisions. Following van Dijk’s understanding of discourse analysis, apart from the text proper, graphics and paratext are also taken into considerations.