“Momo o del principe” Leona Baptysty Albertiego. Doświadczenie człowieka w odwróconym świecie szaleństwa. Analiza wybranych toposów dzieła

“Momo o del principe” by Leon Battista Alberti. Human experience in overturned world of madness. Analysis of topoi selected from the work

Celem niniejszej pracy jest zaprezentowanie i przybliżenie dzieła Momo o del principe Leona Battisty Albertiego, które odbywa się na dwóch poziomach; pierwszy z nich to szczegółowe streszczenie treści dzieła, mające za zadanie przybliżeniu tematyki w nim zawartej, a także unaocznienie jego złożoności, zarówno w warstwie tekstowej jak i kompozycyjnej. Oprócz tego streszczenie będzie mogło się stać praktycznym narzędziem przy poznawaniu dzieła, szczególnie przy początkowym zetknięciu się z nim.Po streszczeniu następuje swego rodzaju „demontaż” fragmentu tekstu Albertiego pod kątem powiązań intertekstualnych, które są przyczynkiem do interesujących badań i obserwacji dotyczących tego, jak Alberti nie tylko czerpie ze źródeł klasycznych, ale również redaguje je na nowy sposób, na potrzeby swojej, i nie tylko epoki. Badanie odbywa się metodą porównawczą, poprzez zestawienie fragmentu tekstu Momo z bajką Ezopa Zeus, Atena, Prometeo e Momo oraz fragmentem dialogu Lukiana Ermotimo.Ostatnia część pracy dotyczy dwóch wybranych topoi – maski i lustra. Ich obecność możemy zauważyć nie tylko w Momo, ale również min. w traktacie De Pictura oraz w intercenale Anuli. Badanie tego toposu zostało rozszerzone na wybrane aspekty mityczne, filozoficzne, a także z zakresu samego malarstwa jak i jego teorii.

The goal of this paper is to present "Momo o del principe" by Leon Battista Alberti. The analysis is performed on two levels; the first is a detailed summary of Alberti's literary work. The aim of the summary is to expose the contained themes and the textual and compositive complexity. It also serves as a practical reference when exploring "Momo o del principe" for the first time.After the summary the analysis breaks down Alberti's text from the perspective of works connected by shared motifs. The shared motifs present an interesting case study on how Alberti not only draws from classical works, but also redacts in a contemporary way to fit the times. The analysis compares a fragment of "Momo" with Ezop's tale: "Zeus, Atena, Prometeo e Momo" as well as a fragment of Lukian's dialog "Ermotimo".The final part of this paper focuses on two chosen topoi - the mask and the mirror. They are present in "Momo", "De Pictura" treaty and in "intercenale Anuli". The analysis of the topoi includes the mythical and philosophical aspects, but also painting and its theory.

Il presente lavoro ha come obiettivo presentare Momo o del principe di Leon Battista Alberti attraverso un approcio realizzato in due modi; il primo consiste nel riassunto dettagliato della trama dell’opera che ha come scopo principale avvicinare le tematiche della stessa e rendere la sua complessità. Inoltre un tale riassunto potrà diventare anche un ausilio pratico per chi vorrà realizzare una propria ricerca su quest’opera di Leon Battista Alberti. Al riassunto segue lo “smontaggio” del frammento del testo albertiano in chiave dei collegamenti intertestuali che costituiscono lo spunto per un’osservazione di come il grande umanista non solo attinga dai testi antichi, rielaborandoli, li adoperi per le finalità del tutto originali e moderne. Il confronto avviene attraverso il metodo di paragone del frammento albertiano con quelli che potrebbero essere gli ipotesti, ovvero la favola di Esopo Zeus, Atena, Prometeo e Momo e frammento del dialogo Ermotimo di Luciano di Samosata. L’ultima parte della mia tesi è concentrata su due topoi scelti – la maschera e lo specchio. Per quanto riguarda il primo dei topoi, la ricerca si concentra all’interno di Momo, mentre per quanto riguarda lo specchio, essa si estende anche sulla presenza in alcuni miti di Esiodo (Theogonia), e di Nonno di Panopoli (Dionisiache), sulla filosofia (detto socratico γνῶθι σεαυτόν (‘conosci te stesso’)), sulla trattatistica di Leonardo Da Vinci (Trattato della pittura), e sulla pittura stessa di Parmigianino (Autoritratto e Madonna dal collo lungo).