The essence and the realization of the principle of two instances in the administrative jurisdiction

Tematem pracy magisterskiej jest istota i realizacja zasady dwuinstancyjności w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Kluczową kwestią jest prawo każdego podmiotu do doprowadzenia do weryfikacji orzeczenia wydanego przez sąd pierwszej instancji, które w ocenie skarżącego jest wadliwe, nieprawidłowe bądź bezzasadnie krzywdzące. Weryfikacja ta powinna mieć miejsce przed niezawisłym, niezależnym i bezstronnym sądem drugiej instancji, na co wskazuje wynikająca już z samej Konstytucji zasada instancyjności w postępowaniu sądowym. Przedmiotem niniejszej pracy jest zastanowienie się nad problemem, czy ten cel jest w pełni osiągnięty w aktualnie przyjętym modelu polskiej procedury sądowoadministracyjnej. W pierwszym rozdziale zostały przedstawione i scharakteryzowane podstawowe, typowe modele systemów odwoławczych w postępowaniach sądowych. Omówiono model apelacyjny z rozróżnieniem na apelację pełną i ograniczoną, w którym sąd wyższej instancji dokonuje ponownego i pełnego rozpoznania sprawy i w konsekwencji wydaje orzeczenie merytoryczne. W drugiej kolejności model kasacyjny, w którym sąd wyższego stopnia dokonuje tylko kontroli orzeczenia pierwszoinstancyjnego pod kątem zgodność z obowiązującym prawem. Sprawa rozstrzygnięta zaskarżonym wyrokiem nie jest ponownie rozpoznawana merytorycznie, a sąd odwoławczy wydaję orzeczenie kasatoryjne polegające na uchyleniu wyroku i przekazaniu sprawy sądowi niższej instancji do ponownego rozpoznania. Zwrócono również uwagę na nieliczne wyjątki od tej reguły. Na końcu został omówiony model rewizyjny, w którym sąd odwoławczy co do zasady orzeka merytorycznie jednak tylko na podstawie ustaleń faktycznych dokonanych w pierwszej instancji. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości może wydać orzeczenie kasatoryjne.Rozdział drugi to analiza minimalnych wymogów dotyczących omawianej zasady zawartych w przepisach Konstytucji RP oraz w aktach prawa międzynarodowego.Rozdział trzeci koncentruje się na kwestii braku związania wojewódzkiego sądu administracyjnego granicami wniesionej skargi w porównaniu do zasady całkowitego związania granicami skargi kasacyjnej NSA. W kolejnych trzech rozdziałach skupiono się na charakterystyce poszczególnych instytucji procesowych wynikających z obecnej ustawy procesowej – prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, jakimi są: wąski zakres podstaw skargi kasacyjnej, przymus adwokacko-radcowski oraz brak możliwości konwalidacji braków konstrukcyjnych skargi kasacyjnej. Rozważono problematykę ich wpływu na realizację omawianej zasady. Przedmiotem rozdziału siódmego i ósmego jest wyjątek od przyjętego modelu kasatoryjnego, jaki stanowią uprawnienia NSA do orzekania merytorycznego. Dokładnie omówiono ich zakres i wskazano na postulaty ich rozszerzenia. Na zakończenie pracy dokonano podsumowania i oceny, czy i jak, przedstawione instytucje i problemy oddziałują na realizację tytułowej zasady konstytucyjnej.

The topic of my master thesis is the essence and realization of the principle of two instances in the administrative jurisdiction. The most important issue is the right of every human to verify the court’s sentence from the first instance, which according to opinion of person who lodged a complaint, is incorrectly or unjustified and hurting. This process of verification should take place in front of the independent and impartial second instance court, which is connected with the constitutional principle of instances in all kinds of jurisdictions. The main subject of this work is the consideration of the problem if this goal is really achieved in actual model of polish administrative jurisdiction.In the first chapter, it is presented and characterized basic and typical models of appellation systems in the jurisdiction. It is presented an appeal model with distinction of full and limited appeal, in which the second instance court recognize the case once again entirely and make a essential sentence. In the second order we have a cassation model, in which the higher level court only makes a legal control of this sued sentence. This judged case isn’t recognized in an essential way and the higher court make a cassation, so in result the previous sentence is removed and give the case to the first instance for once more recognition. In addition this work pay attention to several exceptions in this model. In the end it is presented an audit model, in which the higher level court in principle make a essential recognition but the sentence based only on facts known from the first instance process. If there are any doubts, this court cam make a cassation sentence. The second chapter is the analysis of the minimal demands according to the polish Constitution and the intercontinental law. The third chapter is concentrated on the issue of lack of obligation to respect the boarders of the complaint for the Regional Administrative Court, which is compared with this kind of obligation for the General Administrative Court in Warsaw entirely. Next three chapters focus on characteristics of several process institutions established in actual process act – the process of administrative jurisdiction. There we have a narrow range of cassation complaint’s reasons; an obligatory of solicitor and lack of possibility to repair or improve lack of structure elements in cassation complaint. It is considered an influence these institutions on realization our principle.The subject of seventh and eighth chapter is an exception in present model, which is the General Administrative Court’s right to essential judging. The range of this exception is presented very carefully. There are also postulates to expand this range.At the end of this work it is a summary and opinion whether and how presented process institutions influence on realization our constitutional principle.