Old religion of a new era - the origin and development of ukrainian neopaganism

Praca składa się z czterech rozdziałów, z których każdy podzielony jest na podrozdziały. Rozdział pierwszy pt. "Korzenie i rozwój idei neopogańskich w Europie i na świecie" stanowi wprowadzenie do badanego zagadnienia. W rozdziale tym omówiony został proces kształtowania się idei neopogańskich począwszy od XV w. po czasy współczesne. Przybliżona została także specyfika głównych nurtów występujących w łonie współczesnego ruchu neopogańskiego.W rozdziale drugim pt. "Tradycyjne wierzenia pogańskie na Rusi Kijowskiej" omówione zostały przedchrześcijańskie wierzenia Słowian Wschodnich. Znalazł tu miejsce szeroki opis słowiańskiego panteonu, demonologii, wiary w życie pozagrobowe i pogańskiej obrzędowości.W kolejnym – trzecim – rozdziale pt. "Korzenie idei neopogańskich na Ukrainie" autorka koncentruje się na historycznych źródłach kształtowania się ukraińskiego neopogaństwa. Po pierwsze, poruszana jest tu specyfika średniowiecznego procesu chrystianizacji, który na Rusi przyczynił się do wyniknięcia zjawiska dwuwiary – swego rodzaju synkretyzmu religijnego. To właśnie dzięki trwającej jeszcze przez wieki po oficjalnym chrzcie Rusi dwuwierze, w ukraińskim folklorze zachowało się wiele elementów pogańskiego światopoglądu, które w XX w. stały się podstawą budowy doktryn neopogańskich. Po drugie, ukazane zostają pewne ogólnoeuropejskie tendencje charakterystyczne dla XIX w. (uważane powszechnie za sprzyjające odrodzeniu się prastarych wierzeń) oraz ich wpływ na inteligencję ukraińską. Chodzi tu o zainicjowany przez Herdera romantyczny zachwyt ludowością i folklorem, w którym zaczęto odnajdywać pozostałości religii pogańskich, a także rozwój koncepcji słowianofilskich, odwołujących się do etosu przedchrześcijańskiego. Mimo, że romantycy ukraińscy nigdy nie odeszli od chrześcijaństwa, przez współczesnych neopogan traktowani są jako prorocy i prekursorzy odrodzenia wierzeń pogańskich. Ostatni rozdział pt. "Rozwój współczesnego neopogaństwa na Ukrainie" ma na celu ukazanie kształtowania się współczesnego ukraińskiego neopogaństwa, początkowo wśród emigracji (Anglia, Kanada i USA), następnie zaś, po upadku ZSRR, jego rozwój na terenie niepodległej Ukrainy. Zanalizowana zostaje także pokrótce sytuacja religijna na Ukrainie po 1991 r., zwłaszcza problemy, z jakimi boryka się Cerkiew ukraińska – jest to o tyle istotne, że większość badaczy przyczyn dynamicznego rozwoju nowych ruchów religijnych upatruje właśnie w słabości Cerkwi. W kontekst obecnej sytuacji religijnej na Ukrainie autorka stara się wpisać zjawisko ukraińskiego neopogaństwa.Zdaniem autorki neopogaństwo ukraińskie nie stanowi bezpośredniej kontynuacji wierzeń przodków, lecz ich wybiórczą rekonstrukcję, odpowiadającą potrzebom współczesnego wyznawcy – świadomego swej przynależności narodowej ukraińskiego patrioty.

The aim of this work titled “Old religion of a new era – the origin and development of Ukrainian Neopaganism” is to examine the growth of Native Faith in post-Soviet Ukraine. First chapter is an introduction to the history and development of European neopaganism since fifteenth century to present times. It contains description of the main currents occurring within the modern neopagan movement. The second chapter is dedicated to pre-Christian beliefs of ancient Slavs of the Kievan Rus’ period. There’s a description of the eastern Slavic pantheon, demonology, belief in an afterlife and pagan rites. In the third chapter the author focuses on the roots of Ukrainian neopaganism. Pagan traditions of East Slavic world have never completely disappeared: Christianization of Kievan Rus’ was proceeded by adapting Christianity to existing practices, what was known as dvoviria (double faith), which survived till nineteenth or early twentieth centuries. Following part of this chapter shows nineteenth-century roots of Ukrainian neopaganism: ideas of J.G. Herder, romantic quest for “roots”, ideas of the Slavophiles, and their impact on the Ukrainian intelligentsia. The last chapter shows the formation of modern Ukrainian neopaganism, initially in émigré community (England, Canada, USA) and later, after the collapse of Soviet Union, its development in the independent Ukraine. It contains a brief overview of the main contemporary Ukrainian neopagan groups and movements. The author argues that Ukrainian neopaganism is not a direct continuation of ancestral beliefs, but their selective reconstruction, which corresponding to the needs of the modern world.