Settlement of the Neolithic on the Scandinavian Peninsula: Agricultural South and Hunting North

Wczesny neolit w południowej części Półwyspu Skandynawskiego, podobnie jak w innych częściach kontynentu europejskiego, charakteryzował się przejściem na odmienny typ gospodarki – od przyswajalnej do rolniczej. Ówczesna ludność, związana przede wszystkim z kulturą pucharów lejkowatych, zaczęła tworzyć trwalsze osiedla oraz zaznaczać swoje terytoria. Powstawały również monumentalne założenia związane z duchowością, na przykład grobowce megalityczne.W tym samym czasie północną część Półwyspu Skandynawskiego nadal zamieszkiwały społeczności łowiecko – zbierackie, które budowały odmienne osiedla. Nie tworzyły również konstrukcji rytualnych. Zamiast takowych na Północy można znaleźć stanowiska ze sztuką naskalną.Środkowy neolit na Południu wiąże się z pewnego rodzaju powrotem do gospodarki przyswajalnej, przede wszystkim proces ten wiąże się z rozwojem kultury ceramiki dołkowej oraz kultury toporów bojowych. Na Północy natomiast stopniowo postępował rozwój w kierunku agrokultury. Pojawiło się więcej dowodów na kontakty pomiędzy dwoma częściami Półwyspu.Niniejsza praca przedstawia rozwój osadnictwa, ze szczególnym uwzględnieniem konstrukcji domów, na terenie dzisiejszych Szwecji i Norwegii we wczesnym i środkowym neolicie. Pokazane są również podobieństwa i różnice pojawiające się w modelach osadniczych obu części Półwyspu Skandynawskiego w opisywanej epoce.

The Early Neolithic in the southern part of the Scandinavian Peninsula, as in other parts of the European continent, was characterized by the transition to a different mode of economy – from the hunter - gatherer to the agricultural. The people of that time, mainly associated with Funnel Beaker Culture, began to build more permanent settlements and to mark their territories. Monumental sacred premises were also created, such as megalithic tombs.At the same time, the northern part of the Scandinavian peninsula continued to be inhabited by hunter-gatherer communities, who built different settlements. They also did not form ritual constructions. Instead, there are sites with rock-art in the north.The Middle Neolithic in the South is associated with a kind of return to a hunter - gatherer economy. This process is mainly related to the expansion of Pitted Ware Culture and Battle Axe Culture. In the North, the growth developed into agro-culture. There’s more evidence of contact between two parts of the Peninsula.The present work describes the settlement development with special attention to house construction in the area of present-day Sweden and Norway in the Early and Middle Neolithic. It also shows the similarities and differences between the settlement models of both parts of the Scandinavian Peninsula during the period described.