The Life Imprisonment Without Possibility of Parole in the Eyes of Judicature of the European Court of Human Rights

Kara dożywotniego pozbawienia wolności ma szczególne miejsce w systemie prawa krajowego państw europejskich, które związane są Europejską Konwencją Prawa Człowieka. Jest to bowiem najcięższy środek represji wobec przestępców, dopuszczających się największych przestępstw i zbrodni. Za ten stan rzeczy odpowiada powszechna abolicja kary śmierci, która wymusiła zastępcze stosowanie kary dożywotniego pozbawienia wolności jako najbardziej adekwatne rozwiązanie penalne. Rezultatem obrania takiego kierunku zmian wśród państw europejskich jest powstanie problemów związanych z naruszeniami artykułu 3 EKPC pozostających w relacji z karą dożywocia. Za niniejszą kwestię odpowiedzialność ponosi rozbieżność w systemach prawa krajowego między państwami związanymi konwencją. Margines oceny, jaki pozostawia ETPC, prowadzi do tego, iż rozwiązania krajowe nie muszą pozostawać w zgodności z przepisami prawa międzynarodowego. Kwestie związane z kolizją przepisów konwencji a prawem państw zrzeszonych w ramach Rady Europy przybrały na sile pod koniec lat 90-tych XX wieku. Właśnie wtedy ETPC zaczął zwracać uwagę na potencjalną niezgodność niektórych rozwiązań stosowanych przez państwa w ramach orzekania kary dożywotniego pozbawienia wolności. Najistotniejszym z punktu widzenia dotychczasowego orzecznictwa ETPC, w zakresie orzekania i wykonywania kary dożywotniego pozbawienia wolności, stał się wyrok w sprawie Vinter i inni p. Zjednoczonemu Królestwu z 2013 roku ustanawiający podstawowe standardy z zakresu ochrony skazanych z tytuły dożywocia. Wyraził on bowiem pogląd, iż nikt nie może zostać pozbawiony prawa do nadziei na opuszczenie zakładu karnego, a system prawa krajowego powinien przewidywać rozwiązania pozwalające na redukcję i rewizję zasądzonej kary. Zagadnienie to zdaje się być kluczowym w rozważaniach związanych z nowelizacją prawa karnego w Polsce, która przewiduje możliwość orzeczenia kary dożywotniego pozbawienia wolności bez możliwości warunkowego zwolnienia.

The institution of life imprisonment hosts a dedicated place within the domestic law systems of European states, bonded by the European Convention on Human Rights. It remains the most oppressive tool against the criminals committing the most gruesome acts. This state of affairs is a result of the complete abolition of the death penalty which forced the states to use life imprisonment as the most adequate replacement for the lifted capital punishment. The result of undertaking such changes by the European states is the rise of issues under Article 3 of the convention which are directly related to the penalty of life imprisonment. The margin of appropriation left by the European Court of Human Rights leads to many differences in domestic law solutions in regard to compliance with European law. The matter of collision of the convention with the domestic law of states participating in the Council of Europe came up in the late 1990s. At that time the court began to pay more attention to the potential violations of the convention by some of the states’ solutions in regards to the imposition of life sentencing.The most important issue from the standpoint of the contemporary judiciary of the tribunal regarding life imprisonment is the case of Vinter and Others v. United Kingdom (2013) which set new standards for the protection of convicts sentenced for life. The court's view on the matter is that nobody shall be deprived of the right to the hope of release while the domestic criminal law system should provide solutions allowing for the reduction and revision of the conviction.