Andean urbanism as low-density urbanism?

Bibliogr. s. 37-40

Studia nad rozwojem miast Europy i Bliskiego Wschodu posłużyły do konceptualizacji pojęć miasta, urbanizmu i rewolucji urbanistycznej, a wypracowana w ten sposób siatka pojęciowa jest wykorzystywana do interpretacji ośrodków miejskich w andyjskim kręgu kulturowym. Przewartościowanie tej tendencji przyniosły prace dotyczące miast Majów, Azji Południowej i Południowo-Wschodniej, które doprowadziły do wykrystalizowania się pojęcia urbanizmu niskiej gęstości, charakteryzującego się bezpośrednim sąsiedztwem centrum z architekturą publiczną z relatywnie gęsto zasiedlonymi terenami, intensywnie wykorzystywanymi rolniczo, oraz brakiem zwartych dzielnic rzemieślników czy kupców, co stawia pod znakiem zapytania klasyczną dychotomię miasto - wieś. Dominacja architektury ceremonialnej (średnio 60% powierzchni), pozostałości rozwiniętej infrastruktury rolniczej, ślady intensywnego wykorzystywania rolniczego terenów położonych w pobliżu centrów z monumentalną architekturą oraz brak długoterminowej stabilności założeń miejskich sugerują, że urbanizm andyjski wpisuje się w nurt urbanizmu niskiej gęstości. Występowanie urbanizmu andyjskiego w klimacie gorącym suchym i chłodnym suchym, a nie tylko gorącym wilgotnym, wskazuje na to, że w genezie urbanizmu niskiej gęstości większą rolę odgrywały czynniki społeczne i kulturowe, takie jak mała instytucjonalizacja władzy, niewielkie znaczenie wymiany handlowej czy aktywna rola władzy politycznej w gospodarce, niż uwarunkowania środowiskowe. Oderwanie procesów urbanistycznych od uwarunkowań ekonomicznych spowodowało rozwój wymuszonej urbanizacji, a w konsekwencji krótkotrwałość zakładanych ośrodków, gdyż miasta istniały tak długo, jak długo stała za nimi władza polityczna lub prestiż religijny.

Patterns of development of European and Mediteranean cities were used as a basis for conceptualization of notions of city, urbanism and urban revolution, which were later used to built interpretations of Andean urban centers. However studies of urban cities in Maya lowlands, South and Southeast Asia lead to the discovery of low-density urban cities which were characterized by city center with public architecture surrounded by vast areas with relatively low population density with intensive agriculture and sophisticated agricultural infrastructure. Due to domination of public architecture in the city centers (on average 60% of site's area), intensive agriculture in the cities based on agricultural infrastructure and lack of long-term stability of urban centers Andean urbanism may be considered an example of low-density urbanism. Tiahuanaco, Huari, Chan Chan and Cuzco presumably constitiuted Andean low-density urban centers. Presence of low-density urban centers in dry climate suggest that importance of environmental factors for the development of low-density urbanism may be overestimated. Probably more important were socio-economical factors common for large pristine states like pronounced social hierarchy, low institutionalization of political power, weak interregional exchange in staple goods and important role of wealth economy in political economy. Thus low-density urban centers seem to be primarily religious and political, not economical centers. Separation of urban processes and economic development triggered the compulsory urbanism and as a consequence caused long-term instability of Andean low-density urban centers.