Styl Pozornie Zależny w Tłumaczeniu Literatury Dziecięcej: Studium Przypadku Trzech Polskich Przekładów Przygód Tomka Sawyera

Celem niniejszego opracowania pracy jest zbadanie, w jaki sposób Styl Pozornie Zależny obecny w powieści Marka Twaina pt. „Przygody Tomka Sawyera” jest oddany w jej trzech polskich tłumaczeniach, a także porównanie tych trzech przekładów pod względem różnic stylistycznych. W pierwszym rozdziale opisano pojęcie stylu w literaturze i omówiono różne teorie dotyczące Stylu Pozornie Zależnego. Zgodnie z definicją Sotirovej (2011), opartą na koncepcji dialogiczności Bakhtina, Styl Pozornie Zależny to sposób reprezentacji punktu widzenia w narracji, w którym dwa różne głosy - np. narratora i któregoś z bohaterów - są prezentowane jednocześnie. Rozdział drugi prezentuje charakterystyczne cechy powieści dziecięcej które wpływają na sposób jej tłumaczenia, omawia pozycję literatury dziecięcej w polisystemie literackim, teorię skopos oraz funkcjonalizm w tłumaczeniu. Rozdział trzeci przedstawia studium przypadku badające segmenty tekstu źródłowego zawierające znaczniki FIS, podzielone na trzy główne kategorie wywodzące się z klasyfikacji Fludernik (1993): zapożyczenia, parentezy wprowadzane za pomocą pauzy, oraz powtórzenia. Przyjęto założenie, że wierne odtworzenie FIS musi wiązać się z zachowaniem jego funkcji i efektu. Analiza jakościowa wykazała, że znaczniki FIS są zwykle replikowane lub kompensowane w każdym polskim przekładzie. Porównano kolejnych tłumaczeń, które dzieli dwadzieścia osiem i pięćdziesiąt trzy lata. Analiza ponadto pokazuje, że najnowsze tłumaczenie jest najbliższe oryginałowi i zawiera największą liczbę odtworzonych znaczników FIS. Jest to prawdopodobnie wynikiem tego, że w momencie wydania najnowszego przekładu, książka „Przygody Tomka Sawyera” była dziełem uznawanym w kulturze docelowej za kanoniczne od ponad 50 lat.

This study aims to find out how Free Indirect Style (FIS) present in Mark Twain’s novel The Adventures of Tom Sawyer is rendered in three Polish translations and to compare these three translated versions in terms of stylistics differences. The first chapter explores the concept of style in literature and discusses various theories regarding FIS. Leaning towards Sotirova’s (2011) definition, grounded in Bakhtin’s concept of dialogism, FIS is understood as a mode of viewpoint representation in a narrative in which the narratorial voice can the characters’ speech are projected simultaneously. The second chapter presents strategies involved in translating for children: it discusses the position of children’s literature within the Literary Polysystem, the Skopos theory and the Functionalist approach to translation. Chapter three presents a case study investigating ST segments containing FIS markers, divided into three main categories, based on Fludernik’s (1993) classification: loanings, parentheticals introduced via em-dashes, and repetitions. It is assumed that a faithful reproduction of FIS must entail preserving its function and effect. The qualitative analysis demonstrates that FIS markers tend to be replicated or compensated for in the translations under investigation. A comparison between consecutive TTs, which are twenty-eight and fifty-three years apart shows that the most recent translation is the closest to the original, and it contains the highest number of replicated FIS markers. This is arguably related to the fact that when the newest TT was originally published, Przygody Tomka Sawyera had already been a canonized novel for more than 50 years in the Target Culture.