The impact of invasive species on Polish ichthyofauna.

W pracy tej opisano zagadnienie introdukcji obcych gatunków ryb w Polsce. Proces ten przebiegał na przestrzeni setek lat, aż do czasów dzisiejszych. Omówiono wpływ obcych gatunków na rodzimą ichtiofaunę i jej środowisko z uwzględnieniem sposobów radzenia sobie z tym problemem. Proces introdukcji ryb w naszych wodach rozpoczął się 800 lat temu i trwa aż do dziś. Na przestrzeni tych lat próbowano, z sukcesami lub bez, wprowadzać do naszych wód obce gatunki w różnych celach, np. akwarystyki, akwakultury, w celach ulepszenia rodzimej ichtiofauny itd. W większości introdukowane gatunki okazały się być inwazyjne. Introdukcja i zawleczenia nie są jednak jedyną drogą, którą obce gatunki ryb dostają się na teren Polski, ponieważ zdarzają się również migracje poprzez kanały rzeczne. Obce gatunki inwazyjne wypierają natywne m.in z powodu konkurencji o niszę pokarmową, niszczenia tarlisk, hybrydyzacji prowadzącej do zanieczyszczania puli genetycznej, albo bezpośredniego eliminowania rodzimych gatunków. Poza negatywnymi skutkami warto też wspomnieć o pozytywnych aspektach introdukcji obcych gatunków (głównie wynikających z korzyści gospodarczych), jednakże nie stanowią one przeciwwagi do szkód jakie wyrządzają. Przetrwanie w polskich wodach umożliwia im często odpowiednia strategia rozrodu, wysoka tolerancja na odmienne warunki klimatyczne i zanieczyszczenia. Obce gatunki mogą również przenosić bardzo niebezpieczne pasożyty i patogeny, które są śmiercionośne dla ryb w polskich wodach śródlądowych. Od dawna wiadomo jakie skutki niesie za sobą obecność inwazyjnych gatunków obcych, dlatego niezbędne jest monitorowanie naszych wód w celu szybkiego wykrywania nowych gatunków. Niestety prawodawstwo dotyczące tego procesu nie jest jednolite, a akty prawne dotyczą poszczególnych gatunków i ekosystemów, dlatego różne środowiska (m.in naukowcy, organizacje zajmujące się ochroną różnorodności) uważają że powinno ono być uaktualnione. Niezbędna również jest reforma wprowadzająca do programów nauczania wiadomości o inwazjach biologicznych i ich wpływie na rodzime gatunki. Duża część społeczeństwa nie jest świadoma, jakie negatywne skutki powoduje to zjawisko, ponieważ edukacja w tym zakresie jest marginalizowana, lub kompletnie pomijana mimo, że proces ten jest jednym z największych zagrożeń dla różnorodności biologicznej.

This work describes the introduction of non-indigenous fish species over the years in Poland, and the impact of alien invasive species on native ichthyofauna and its environment, including methods of how to deal with this particular problem. The process of the fish introduction in Poland began 800 years ago and it lasts until today. Over the years it was attempted to introduce our domestic waters with exotic species, either successfully or not, for various purposes; e.g. fish keeping, aquaria, aquaculture, or to improve our native ichthyofauna. Most of the introduced species proved to be invasive. However, not all of the non-indigenous species on the Polish territory were introduced or unintentionally introduced by man. Some of the fish species migrated to our domestic waters through river channels. Those invasive alien species may displace the native ones because of competition for food, devastation of spawning grounds, hybridisation with the native species, or through a direct attacking on the native fish. Apart from the negative it is worth mentioning the positive aspects of the introduction of the alien species (mainly resulting from the economic benefits), however, they do not constitute a counterweight to the damage they cause. Survival of the exotic fish in Polish waters often is enabled through their breeding strategy and high tolerance for various climate conditions and pollutions. These species can also carry very dangerous parasites and pathogens that are lethal to fish living in Polish inland waters. The consequences of the presence of the invasive alien species are known for a long time, therefore it is necessary to monitor our waters in order to quickly detect new species. Unfortunately, the law concerning this process is not unitary and legislation apply to specific species and ecosystems. That is why different communities (e.g. scientists, organisations) believe that the law should be modified. Additionally, it is necessary to reform the education system in terms of biological invasions. The public is not aware of the negative effects of this phenomenon because the education in this area is marginalised or even completely omitted, despite the fact that this process is one of the greatest threats to biodiversity.