The civil status of a child born through cross-border surrogate motherhood in the Polish legal system

Macierzyństwo zastępcze jest ważnym i aktualnym tematem, budzącym kontrowersje na wielu płaszczyznach, w tym prawnej. Mimo że w polskim systemie prawnym brak jest możliwości zawarcia ważnej umowy o macierzyństwo zastępcze, istnieje możliwość skorzystania z tzw. transgranicznego macierzyństwa zastępczego i zrealizować ją w kraju, gdzie umowa ta jest dopuszczalna. Powrót rodziców socjologicznych z dzieckiem do kraju zamieszkania rodzi komplikacje w związku z ustaleniem stanu cywilnego takiego dziecka w kontekście władzy rodzicielskiej rodziców socjologicznych. Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPC) w sprawie Mennesson przeciwko Francji orzekł, że brak możliwości prawnego ustalenia relacji dziecka z rodzicami, zarówno genetycznie spokrewnionymi, jak i niespokrewnionymi, narusza dobro dziecka i jego prawo do prywatności. Ponadto, państwa-strony Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, w tym Polska, muszą zapewnić procedurę prawną umożliwiającą takie ustalenie. Celem niniejszej pracy magisterskiej jest analiza stanu cywilnego dziecka urodzonego przez transgraniczne macierzyństwo zastępcze oraz przedstawienie postulatów de lege ferenda dotyczących kształtu procedury ustalającej stan cywilny rzeczonego dziecka w perspektywie standardów wyznaczonych przez ETPC. Zaprezentowane zostanie również stanowisko ETPC dotyczące konieczności ustalenia stanu cywilnego dziecka urodzonego przez transgraniczne macierzyństwo zastępcze w perspektywie jego prawnej relacji z rodzicami socjologicznymi na przykładzie sprawy Mennesson przeciwko Francji oraz Opinii doradczej wydanej w tej sprawie. Rozważaniom poddany zostanie również obecny stan prawny w kontekście umowy o macierzyństwo zastępcze w Polsce oraz pozytywny obowiązek państwa w perspektywie zapewnienia standardu ochrony prawa do poszanowania życia rodzinnego i prywatnego w związku z procederem macierzyństwa zastępczego.

Surrogate motherhood is an important and contemporary topic that is controversial in many aspects, including legal. Although in the Polish legal system there is no prospect of concluding a surrogacy agreement, it is possible to use the so-called cross-border surrogacy and execute it in the country where the agreement is allowed. The return of intended parents with their child to their country of residence raises complications in connection with the determination of the legal status of such a child in the context of parental authority of the intended parents. The European Court of Human Rights (ECHR), in Mennesson v. France, ruled that the inability to legally establish a child's relationship with both genetically related and unrelated parent violates the child's best interest and its right to privacy. In addition, state parties to the European Convention on Human Rights, including Poland, must provide a legal procedure for such determination. The purpose of this thesis is to analyse the legal status of a child born through cross-border surrogacy and to present de lege ferenda postulates concerning the shape of the procedure for determining this status according to the standards set by the ECHR. The position of the ECHR on the necessity of determining the legal status of a child born through cross-border surrogacy in the perspective of its legal relationship with its intended parents will also be presented based on the case of Mennesson v. France and the Advisory Opinion issued in this case. The current state of law in the context of the surrogacy contract in Poland and the positive obligation of the state in the perspective of ensuring the standard of protection of the right to respect for family and private life in connection with the procedure of surrogacy will also be considered.