Oneiric cinema after 2000 - psychoanalysis, visionism and technology

W pracy "Kino oniryczne po roku 2000 – psychoanaliza, wizjonerstwo i technologia" autorka rzuca światło na różnorodność i złożoność współczesnego filmu onirycznego. Konwencja senna w kinie była obecna niemal od samego początku jego istnienia. Sztuka filmowa rozwijała się bowiem symultanicznie z psychoanalizą freudowską. Nie inaczej działo się również z ruchem surrealistycznym, który z płótna i druku przeniósł się także na ekrany, odgrywając ogromny wpływ na kształtowanie się filmu onirycznego. Po dekadach zwrotu w kierunku kina gatunkowego, konwencja senna przeżywa renesans w latach 60. Wówczas wielcy mistrzowie kina, tacy jak Antonioni, Fellini, Bergman, Buñuel czy Has sięgają ponownie w głąb psychiki człowieka, eksplorując konflikty, wewnętrzne labirynty pełne symboli i niejednoznaczności. Tempo filmu spowalnia, wartkość akcji rozrzedza się, dzięki temu doświadczenie widza coraz bardziej przypomina oglądanie sennych wyobrażeń. W tym kontekście autorka powołuje się na teoretyków filmu, takich jak Wiesław Godzic, Christian Metz, Edgar Morin czy Robert Eberwein, którzy rozwinęli psychoanalityczną teorię kina. Dzięki dorobkowi badaczy dostrzegamy, że, niezależnie od gatunku czy konwencji, film jako medium zbliżony jest do doświadczenia sennego najbardziej, a to dzięki jego audiowizualności oraz izolacji i pozycji widza w sali kinowej. Współczesne kino oniryczne przybiera bardzo różne formy. Konwencję tę dostrzegamy w kinie gatunkowym, najczęściej science fiction, gdzie sen stanowić może portal do innych wymiarów rzeczywistości lub też staje się przedmiotem zainteresowania futurystycznych naukowców, starających się wykorzystać niezmierzony potencjał ludzkiej podświadomości. Na kształtowanie się tego nurtu z pewnością niebagatelny wpływ miały najnowsze doniesienia naukowe na temat snu i technologie z nim związane, takie jak EEG czy MRI. Cyfryzacja kina, nowe możliwości postprodukcyjne otworzyły drzwi do doskonalszego portretowania sennego uniwersum nie tylko dla kina głównego nurtu. Konwencja oniryczna w dalszym ciągu króluje w kinie autorskim, rozwija się na kanwie animacji, inspiracje psychoanalizą freudowską i jungowską dostrzegalne są w najnowszych produkcjach międzynarodowej sławy reżyserów, takich jak Ari Aster czy Jorgos Lanthimos. Estetyka oniryczna stanowi również ważny element kina japońskiego, w szczególności anime oraz kinematografii państw afrykańskich i diaspory, gdzie na szczególne wyróżnienie zasługują nurty, takie jak afrosurrealizm i afrofuturyzm.

In the work "Oneiric cinema after 2000 - psychoanalysis, visionism and technology", the author sheds light on the diversity and complexity of contemporary oneiric film. The dream convention in cinema has been present almost from the very beginning of its existence. Film art developed simultaneously with Freudian psychoanalysis. It was no different with the surrealist movement, which moved from canvas and print to the screen, playing a huge influence on the formation of oneiric cinema. After decades of turning towards genre cinema, the dream convention experienced a renaissance in the 1960s. Then, great masters of cinema such as Antonioni, Fellini, Bergman, Buñuel and Has again reached deep into the human psyche, exploring conflicts and internal labyrinths full of symbols and ambiguities. The pace of the film slows down, the pace of the action thins out, and as a result, the viewer's experience becomes more and more like watching dreamlike images.In this context, the author refers to film theorists such as Wiesław Godzic, Christian Metz, Edgar Morin and Robert Eberwein, who developed the psychoanalytic theory of cinema. Thanks to the achievements of researchers, we see that, regardless of the genre or convention, film as a medium is closest to the dream experience, thanks to its audiovisual nature and the isolation and position of the viewer in the cinema hall.Contemporary dreamlike cinema takes many different forms. We see this convention in genre cinema, most often science fiction, where a dream can be a portal to other dimensions of reality or becomes the subject of interest of futuristic scientists trying to use the immeasurable potential of the human subconscious. The latest scientific reports on sleep and technologies related to it, such as EEG or MRI, certainly had a significant impact on the formation of this trend.The digitization of cinema and new post-production possibilities have opened the door to a more perfect portrayal of the dream universe, not only for mainstream cinema. The oneiric convention still dominates in auteur cinema, it develops on the basis of animation, inspirations from Freudian and Jungian psychoanalysis are visible in the latest productions of internationally renowned directors such as Ari Aster or Jorgos Lanthimos. Oneiric aesthetics is also an important element of Japanese cinema, in particular anime and the cinematography of African countries and the diaspora, where trends such as Afrosurrealism and Afrofuturism deserve special mention.