Highly qualified immigrants working in Cracow in the light of theoretical concepts and their own assessments

Polska jest krajem emigracyjnym o stosunkowo niewielkim napływie imigrantów. Napływ ten powodowany jest on przede wszystkim przez dwa czynniki: miejsce Polski na mapie świata oraz sytuację ekonomiczną. Poczynając od 2004 r. wschodnia granica kraju stanowi zewnętrzną granicę Unii Europejskiej, w związku z czym Polska coraz częściej staje się państwem tranzytowym lub czasowego pobytu dla osób migrujących w poszukiwaniu pracy, ochrony czy azylu. Sytuacja na rynku pracy jest również czynnikiem wpływającym na bilans migracyjny kraju, stymulowany przez nią napływ pozostaje jednak wciąż nieznaczny. Niezależnie od niewielkiej skali imigracji, staje się ona powoli obecna, tak w działaniach państwa o charakterze regulacyjnym, jak i w codziennej rzeczywistości jego mieszkańców.Pierwsze regulacje dotyczące kwestii migracyjnych w Polsce pojawiły się w latach 90-tych, w związku z przyjmowaniem międzynarodowego reżimu dotyczącego polityki migracyjnej. Przystąpienie do Unii Europejskiej (z dniem 1 maja 2004 r.) oraz strefy Schengen (w dniu 21 grudnia 2007 r.) miało ogromny wpływ na rozwój polityki migracyjnej kraju, kształt regulacji prawnych i charakter podejmowanych w celu zarządzania napływem działań. Polska zaakceptowała zasady wypracowane przez inne państwa europejskie - zmierzające w dużej mierze do ograniczenie skali imigracji - w pełnym zakresie, mimo, że nie zagrażał jej masowy napływ siły roboczej.Imigracja do Polski w literaturze określana bywa jako „imigracja wahadłowa”. Zjawisko to odnosi się zwłaszcza do czasowego i – w wielu przypadkach – nieregularnego napływu osób pochodzących z krajów Europy Wschodniej i Środkowej. Napływ ten uzupełnia sezonowe niedobory na polskim rynku pracy. Regularna (w znaczeniu „legalna”) imigracja dotyczy w większości cudzoziemców o wysokich kwalifikacjach, którzy - obejmując stanowiska, do których wykonywania rodzimi pracownicy nie mają wystarczających kompetencji - wypełniają niedobory o charakterze strukturalnym. Istnieje (niepisane) założenie, że imigracja do Polski powinna pełnić komplementarną rolę. Jak na razie jest tak w rzeczywistości. Rozsądna polityka migracyjna powinna jednak dostrzegać wartość dodaną, jaką niesie ze sobą imigracja osób o wysokich kwalifikacjach dla kraju przyjmującego. Eksperci często wskazują, że zagranicznych pracowników – specjalistów traktować należy w uprzywilejowany sposób, zachęcać do przybycia, a dotyczące ich regulacje prawne i administracyjne winny mieć charakter uproszczony.Autorka niniejszej pracy podziela – wyrażane często w literaturze - przekonanie, że imigracja stanowi szansę i wyzwanie dla obu stron, społeczeństwa przyjmującego i cudzoziemców, wymaga również odpowiedniej polityki na poziomie państwowym. Zweryfikowaniu tego założenia służyć miały badania przeprowadzone wśród obcokrajowców zamieszkujących miasto Kraków. Badanie miało charakter jakościowy, były to wywiady z osobami o wysokich kwalifikacjach pochodzącymi z zagranicy. Zbliżone do rozmowy, choć ustandaryzowane, wywiady te koncentrowały się na motywacjach, kwalifikacjach, doświadczeniu zawodowym badanych.Rozmówcy pochodzili z zagranicy, reprezentowali kraje należące do Unii Europejskiej (Hiszpania, Wielka Brytania) - oraz inne kraje europejskie (Ukraina), azjatyckie (Iran, Afganistan, Japonia), kraje Ameryki Południowej (Kuba, Wenezuela, Brazylia), Ameryki Północnej (USA), również Afryki (Kamerun). Wszyscy badani ukończyli studia wyższe, czy to w Polsce, czy w kraju pochodzenia, wszyscy mieli doświadczenie w pracy w zawodzie. Motywy, które skłoniły ich do przyjazdu do Polski były różne. Wypowiedzi cudzoziemców są dowodem na złożoność zjawiska migracji, motywów podejmowania decyzji, współzależność różnych sfer i aspektów życia jednostki, również na rolę migracji jako procesu (ciągłego) poszukiwania.

Poland is a net emigration country with very limited immigration flows. The main drivers of migrants’ inflow are Poland’s geopolitical location and economic situation. Since 2004, as eastern border country of the EU, Poland became a transit country or a country of temporary stay for many immigrants and asylum seekers. Labor market developments also influence the situation of Poland as a migratory space, but the inflows that result from those remain marginal in scale. Nevertheless, immigration issues are slowly becoming present in the state’ administration, policy and day-to-day reality.The beginning of a migration policy in Poland dates back to 1990s and is related to the introduction of international legal framework regarding the migration processes. Joining the EU (1 May 2004) and Schengen area (21 December 2007) had a great impact on the development of migration policy and the shape of both legal basis and practical activities regarding the management of inflows of immigrants. Poland accepted European migration (restrictive) regime in all extend, although massive foreign labor inflows was not to be expected in the near future. Immigration to Poland is often described as a circular mobility. This phenomenon is linked to the temporary and – in many cases – irregular immigrants’ inflow, originating from eastern countries, which fill seasonal shortages in Polish labor market. Regular inflow often consists of highly-qualified foreigners, who fill in structural gaps. According to the policy-makers, immigrants should have complimentary (not substituting) role to the native workers. For now it is a fact, what count on a labor market are qualifications, and occupations for which there have been no natives with proper skills are taken by foreigners. Comprehensive migration policy perceives that this type of immigration brings to the receiving country added value. This is why experts often point out that highly-skilled workers should be given special privileges or procedural simplifications, should be encouraged, not restricted.Author of the thesis shares the conviction that immigration is for both sides, receiving society and incoming foreigners, an opportunity and a challenge, and requires adequate policy at the state level. This conviction was to be verified through a research conducted in the city of Cracow. It was a qualitative research – interviews with foreign workers with high qualifications. Interviews were similar to conversation, but standardized, the questions were focused on the motivation, qualifications, professional experience of the interviewees. Foreigners' assessments are the proof of the complexity of the decision-making processes, the interdependence of all the aspects of one’s life, and the role of migration as a(constant) search.