Seasonal variability of waters chemistry in contact zone of nummulite Eocene’s formations with Podhalanski’s flysch.

Celem pracy jest określenie zmian cech fizyko-chemicznych i składu chemicznego wód w ciągu roku w strefie kontaktu utworów eocenu numulitowego z fliszem podhalańskim. Badania wykonano w Tatrach, w obrębie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Wykonano 12 serii pomiarowych od lutego 2011 do marca 2012 roku. Pobrano 95 prób wody. W terenie zmierzono temperaturę, odczyn i przewodność w 8 punktach pomiarowych położonych w zlewni Suchej Wody i potoku Przyporniak. W Laboratorium Hydrochemicznym IGiGP UJ oznaczono skład chemiczny wód w zakresie 14 jonów (Ca2+, Mg2+, Na+, K+, NH4+, Li+, HCO3-, SO42-, Cl-, NO3-, NO2-, F-, Br-, PO43-) metodą chromatografii jonowej. Scharakteryzowano wody pod względem hydrochemicznym, określono typy hydrochemiczne i oceniono ich jakość. Badane wody są pod względem hydrochemicznym dwujonowe (HCO3-Ca) lub trzyjonowe (HCO3-Ca-Mg) i należą z reguły do pierwszej klasy czystości. W składzie chemicznym dominują jony HCO3- i Ca2+. Przeprowadzone badania wykazały niezwykle interesujący sezonowy przebieg zmienności cech fizyko-chemicznych i składu chemicznego wód. Wyróżniono dwa rodzaje przebiegu: typowy i nietypowy. Typowy przebieg, czyli taki, w którym stężenie jonów rośnie w okresie zimowym, a spada w okresie wiosenno-letnich wezbrań roztopowych i deszczowych jest charakterystyczny dla Na+, Mg2+ i SO42- we wszystkich wodach, oraz dla HCO3- i Ca2+ w wodach zlewni Suchej Wody. W zlewni potoku Przyporniak stężenie HCO3- i Ca2+ ma przebieg nietypowy - rośnie wiosną i latem a spada zimą. Zmiany stężenia NH4+, K+, Cl- mają przebieg nieregularny, charakteryzujący się gwałtownym, kilkukrotnym wzrostem stężenia jedynie w okresie wiosenno - letnim. Stężenie NO3- wzrasta wiosną, osiągając maksymalne wartości latem, a w miesiącach zimowych jest najniższe. Głównymi czynnikami wpływającymi na cechy fizyko-chemiczne i skład chemiczny wód są budowa geologiczna i warunki hydrometeorologiczne.

The purpose of the study is to define changes in physicochemical properties and chemical composition of spring and stream water during the year, in contact zone of nummulite Ecoene’s formations with Podhalanski’s flysch. The studies were carried out in Tatra Mts, within the Tatra National Park. 12 test series were done from 02.2011 to 03.2012. 95 samples of the water were taken. The temperature, pH and the conductivity were measured in eight checkpoints sampling site located in the Sucha Woda and Przyporniak stream catchments. The chemical composition for 14 ions (Ca2+, Mg2+, Na+, K+, NH4+, Li+, HCO3-, SO42-, Cl-, NO3-, NO2-, F-, Br-, PO43-) was marked with the ionic chromatography in the Hydro-chemical Laboratory IGiGP UJ. Waters were hydro-chemically characterized, their hydro-chemical types were defined (20% mval), and their quality was rated.Tested waters are hydro-chemically diionic (HCO3-Ca) or trionic (HCO3-Ca-Mg) and usually are 1st class quality. In their chemical content dominates HCO3- and Ca2+. The tests have shown an extremely interesting run of seasonal variability in physicochemical properties and chemical composition of the waters. Two types of run have been distinguished: typical and atypical. The typical run means that the concentration of the ions rises in winter, and lowers between spring and summer, due to the raised water stages caused by meltwater and rainfall, and is characteristic for Na+, Mg2+ and SO42- in all samples, and for HCO3- i Ca2+ in samples taken from the Sucha Woda stream catchment. In the Przyporniak stream catchment, the concentration of HCO3- i Ca2+ ions has an atypical run: it rises during the spring and summer, and lowers during the winter. The variations of NH4+, K+ and Cl- ions have an irregular run, with characteristic, rapid rises of their concentration during the summer only. The run of NO3- ions concentration rises during the spring, reaches maximum during the summer, and minimum during the winter. The main factors that influences on waters physicochemical properties and chemical composition are: geological structure and hydro-meteorological conditions.