Porcelain codes of literature : on porcelain themes in realist novels of the second half of the 19th century

Bibliogr. s. 29-30

Artykuł poświęcony motywowi porcelany w "Młynie nad Flossą" George Eliot oraz "Dwóch biegunach" i "Argonautach" Elizy Orzeszkowej. Charakterystyka porcelany i jej kulturowego znaczenia została wywiedziona z wierszy Adama Naruszewicza ("Filiżanka") oraz Czesława Miłosza ("Piosenka o porcelanie"), które klamrą XVIII i XX wieku obejmują szereg sensów wiązanych z porcelaną - jej cennością, rzadkością, rzemieślniczo-artystycznym charakterem, nadzwyczajną trwałością, pięknem i kruchością. Obie wymienione autorki, a także Hans Christian Andersen w baśni "Imbryk" i Henry James we fragmencie "Portretu damy", łączą rozbudowane znaczenia porcelany w rodzaj kodu używanego przede wszystkim do analizowania świata ludzkich wartości oraz ludzkiej egzystencji. Motyw porcelany ujawnia, że celem jego użycia nie było kreślenie realistycznego tła życiowej codzienności bohaterów, ale właśnie pogłębienie obserwacji i wykorzystanie możliwości płynących z alegoryczno-symbolicznych znaczeń tego niezwykłego materiału.

This article explores the motif of porcelain in "Mill on the Floss" by George Eliot, as well as in "Dwa bieguny" and "Argonauci" by Eliza Orzeszkowa. The cultural significance and characteristics of porcelain are traced through poems by Adam Naruszewicz ("Filiżanka") and Czesław Miłosz ("Piosenka o porcelanie"), which, within the contexts of the 18th and 20th centuries, reveal a range of meanings associated with porcelain - its preciousness, rarity, craftsmanship, artistic value, remarkable durability, beauty, and fragility. Both Eliot and Orzeszkowa, alongside Hans Christian Andersen in the fairy tale "The Teapot" and Henry James in a fragment from "The Portrait of a Lady", combine these extended meanings of porcelain into a symbolic code. This code serves primarily to analyse human values and existence rather than to provide a realistic depiction of everyday life. The porcelain motif thus functions to deepen literary observation through allegorical and symbolic potential.