On prevalence of ritual forms in the classical nō theatre.

Praca ta jest analizą japońskiego teatru klasycznego nō. Podjęto próbę wykazania obecności elementów rytuału w teatrze nō, który jako rodzaj klasycznego teatru japońskiego uważany jest za najważniejszy dla japońskiej kultury, obok bunraku i kabuki, zarówno jako element sztuki japońskiej jak i jej dziedzictwa narodowego. Demonologia japońska, postaci duchów, przebiegłych lisów kitsune zdają się wciąż mieć wpływ na postrzeganie rzeczywistości. Symbole religijne, które mimo swojej wiekowości nie zatraciły swojego znaczenia, jako wartości samej w sobie, są nieustannie pielęgnowane zarówno przez uroczystości religijne, wciąż obecne w Japonii, klasyczne sztuki jak i popkulturę. Teatr nō stał się mimowolnie spadkobiercą i przekazicielem idei religijnych oraz tradycji w Japonii, ukazujących jej synkretyczny wymiar wierzeń. Za temat pracy obrano problematykę, która związana jest z przejściem i połączeniem sztuki z religią, czy też religii ze sztuką. Nadprzyrodzoność prezentowana w nō jest tak wyrazista i jednoznaczna, że nie da się obok niej przejść nie przyjrzawszy się jej dokładniej. Niejako automatycznie nasuwają się pytania czy tak silna kumulacja elementów religijnych w przedstawieniu, podobnym w swojej formie do rytuału, nie świadczy o nō, jako czymś więcej niż „tylko” funkcjonowanie w świadomości odbiorcy i nadawcy jako widowisko, element kultury i sztuki, jakkolwiek wysublimowanej i niezwykle wymagającej. Zdecydowana większość opracowań dotyczących tematyki religii w Japonii próbowała się skupiać, przez większość czasu, na traktowaniu oddzielnie religii shintō i buddyzmu. Zorientowano się jednak z czasem, że to mija się z celem badań wierzeń i idei religijnych Japonii. Synkretyzm, z którym spotykają się badacze Kraju Kwitnącej Wiśni, jest tak niezwykle skomplikowany, że mówienie o jednym, wybranym zjawisku, nastręcza w tym polu ogromne problemy. Co więcej, należy uważać z metodologią, którą stosuje się w badaniach, gdyż część tej, która sprawdza się przy religiach o korzeniach europejskich, a nawet tej wypracowanej na podstawie wierzeń pomniejszych kultur, wykraczających terytorialnie poza Stary Kontynent, nie przystaje w zupełności do wymagań, które postawiła przed badaczami religia Japonii. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie genezy teatru nō, wykazanie obecności wątków religijnych, symboli religijnych związanych z konkretną sferą wierzeń, nie tylko w płaszczyźnie: shintoistyczne, buddyjskie. Analiza religijna opierać się będzie także o wymiar konkretnych zachowań rytualnych, takich jak chociażby: ryty oczyszczenia, modlitwy podczas świąt matsuri, a także związane z cyklem wegetacyjnym świata, kołem życia i śmierci, egzorcyzmami przywołującymi ponownie do życia demony i pozwalającymi na kontakt ze sferą nadprzyrodzonego, więc sferą duchów, kami, japońskich bóstw i bogów z panteonu buddyjskiego. Fragmentaryczny przegląd fenomenu rytuału religijnego w Japonii jest otwarciem do analizy teatru nō jako możliwej sfery poddanej rytualizacji, którą prawdopodobne można też potraktować jako swoisty i wyjątkowy rytuał. Tekst powstaje z intencją stworzenia podstaw ku możliwości pogłębienia badań nad złożonym kompleksem wierzeń Japonii oraz stanowi wstęp do dyskusji nad religią, jako sposobem postrzegania świata, który wywierał i wciąż wywiera znaczący wpływ na całość tworzonego światopoglądu w sztuce, filozofii i estetyce Japończyka żyjącego kiedyś i współcześnie. Jest to też swego rodzaju próba dołożenia, choć w niewielkim stopniu, opracowania kultury i religii japońskiej, do dorobku nauki polskiej, która wciąż jest zbyt mało rozwinięta i uporządkowana. Co więcej, zajmują się tym głównie naukowcy-japoniści, którzy jako filologowie doskonale radzą sobie z analizą literatury japońskiej i procesów historycznych, lecz nie mają w większości warsztatu, by móc analizować pewne zachowania z pogranicza kultury i religii.

This paper is an analysis of the classical Japanese Nō theater. An attempt was made to demonstrate the presence of elements of ritual in Nō theater, which as a kind of classical Japanese theater, is considered to be the most important for Japanese culture, next to bunraku and kabuki, all of them as an element of Japanese art and its heritage.Japanese demonology, as ghosts, cunning foxes "Kitsune" seem to still have an impact on the perception of reality. Religious symbols, which despite its aging capacity did not lose its importance as a value in itself, are constantly nurtured by both religious ceremonies, still present in Japan, classical art and pop culture. Nō theater has become involuntarily heir and transmitter of religious ideas and traditions in Japan, showing its syncretic dimension beliefs. Work was chosen as its subject the issues, which is associated with the transition and connecting art with religion, or religion with art. Nō presented in the supernatural is so expressive and clear that you can not pass it without examines closely. Almost automatically raises questions whether such a strong accumulation of religious elementsin the performance, similar in its form to the ritual, no evidence of Nō as something more than "just" functioning in the consciousness of the recipient and the sender as a spectacle, an element of culture and art, however sublime and extremely demanding.The vast majority of studies on the subject of religion in Japan tried to focus most of the time, treating separately religion of Shinto and Buddhism. However, they realized over time that it is pointless to study beliefs and religious ideas in Japan by this way. Syncretism, which meet researchers Land of the Rising Sun is so incredibly complicated that talk of a selected phenomenon poses in this field huge problems. Moreover, it is needed to be careful with the methodology that is used in the general study of Japanese religion. This methodology is very often bad applied. Works on religions of European descent, and even that worked out based on the beliefs of lesser cultures, extending geographically beyond the Old Continent, does not fit to the requirements for researching the phenomenon of religion in Japan. The aim of this study is to present the origins of Nō theater, demonstrating the presence of religious themes, religious symbols associated with a particular sphere of beliefs, not just in the plane: Shinto, Buddhist. The analysis will be based religious as well about the size of specific behaviors ritualistic way such as: rites of purification, prayer during the holidays Matsuri, as well as its growing cycle of the world, the wheel of life and death, exorcism evoked to life demons and allow for contact with the realm of the supernatural, so the realm of spirits, kami , the Japanese deities and gods of the Buddhist pantheon. The fragmentary overview of the phenomenon of religious ritual in Japan is opening to the analysis of Nō theater as a possible sphere subjected to ritualized, wchich likely can also be seen as peculiar and unique ritual.Text was written with the intention to create a basis for opportunities to deepen research on complex beliefs of Japan, and as an introduction to the discussion of religion, as a way of perceiving the world, which exerted and still exerts a significant influence on the whole created world view in art, philosophy and aesthetics of Japanese living onceand today. It is also a kind of attempt at making, albeit to a small extent, the development of culture and religion of the Japanese, the achievements of Polish science, which is still too little developed and structured. What's more as Japanese philologists cope well with the analysis of Japanese literature and historical processes, but do not have the majority of the workshop, to be able to analyze certain behaviors combinig culture and religion.