Non-human gaze in film - post-humanist perspective

Celem pracy jest zilustrowanie i poddanie analizie wątków związanych z posthumanizmem krytycznym w obrębie dzieł filmowych. Pierwsza część przedstawia podział posthumanizmu na transhumanizm (udoskonalenie człowieka poprzez wykorzystanie nowych wynalazków technicznych, zatarcie granic między ciałem organicznym i ciałem syntetycznym) i posthumanizm krytyczny (dostrzeżenie podmiotowości zwierzęcych jednostek, zniesienie opozycji natura-kultura), a także stanowi syntetyczny przegląd koncepcji posthumanistycznych w oparciu o prace m.in Moniki Bakke, Jacquesa Derridy i Donny Haraway. Dalsza część pracy prezentuje przykłady obecności myśli posthumanistycznych w kinematografii współczesnej. Film "Gunda" (2020, reż. Viktor Kossakowski) odrzuca antropocentryczną perspektywę czasu na rzecz zwierzęcej bezczasowości stawiającej opór ludzkiej tendencji do kapitalizacji każdego momentu życia. "Krowa" (2021, reż. Andrea Arnold) ilustruje wtłoczenie nie-ludzi w stworzony przez człowieka podział doby na czas pracy i czas wolny. Fragment poświęcony "Królikowi po berlińsku" (2009, reż. Bartosz Konopka) prezentuje często pomijany wpływ nie-ludzi na historię, a "Okja" (2017, reż. Joon-ho Bong) stanowi przykład upodmiotowienia postaci zwierzęcej w fabularnym kinie popularnym. Fragment analizujący "Mikrokosmos" (1996, reż. Claude Nuridsany i Marie Pérennou) ilustruje natomiast tendencję do antropomorfizacji nie-ludzkich bohaterów, stojącą w sprzeczności z myślą posthumanistyczną.

The aim of this text is to illustrate and analyze themes related to critical posthumanism within film works. The first part presents the division of posthumanism into transhumanism (human improvement through the use of new technological inventions, blurring the boundaries between the organic and synthetic body) and critical posthumanism (recognition of the subjectivity of animal individuals, abolition of the nature-culture opposition), and is also a synthetic review of posthumanist concepts based on the works written by Monika Bakke, Jacques Derrida and Donna Haraway. The next part of the work presents examples of posthuman thoughts in contemporary cinematography. 'Gunda' (2020, dir. Victor Kossakovsky) rejects the anthropocentric perspective of time in favor of animal timelessness that resists the human tendency to capitalize every moment of life. 'Cow' (2021, dir. Andrea Arnold) illustrates the forcing of non-humans into the man-made division of the day into work and leisure time. The section devoted to 'Rabbit à la Berlin' (2009, dir. Bartosz Konopka) presents the often overlooked influence of non-humans on history, while 'Okja' (2017, directed by Joon-ho Bong) is an example of treating an animal character as a subject in in popular fiction. The fragment analyzing 'Microcosmos' (1996, dir. Claude Nuridsany and Marie Pérennou) illustrates the tendency to anthropomorphize non-human characters in films, which is at odds with posthuman thoughts.