Indexation mechanism in a foreign currency-indexed loan agreement as a financial instrument

Przyczynkiem do napisania niniejszej pracy było pytanie o skutki umieszczenia w treści umowy kredytu mechanizmu indeksacji i powiązanie tej umowy z kursem waluty obcej. Celem pracy jest więc udzielenie odpowiedzi na pytanie o możliwość kwalifikacji umowy kredytu waloryzowanego kursem waluty obcej jako umowy mieszanej składającej się z elementów umowy kredytu i wbudowanego instrumentu pochodnego. Kwalifikacja taka skutkowałaby koniecznością stosowania wobec kredytów waloryzowanych przepisów nakładających obowiązki informacyjne na firmy inwestycyjne prowadzące obrót instrumentami finansowymi. Autor w pierwszej kolejności przedstawił charakterystykę umowy kredytu na gruncie prawa bankowego ze szczególnym uwzględnieniem konstrukcji kredytu waloryzowanego, omawiając przy tym prawne i ekonomiczne aspekty mechanizmu indeksacji. Następnie omówiona została instytucja instrumentu finansowego. Największą uwagę poświęcono wchodzącym w zakres instrumentów finansowych instrumentom pochodnym, przedstawiając najczęściej występujące w praktyce obrotu derywaty. Wskazując na wiele podobieństw pomiędzy analizowanymi instytucjami, w następnej kolejności przedstawiona została analiza porównawcza kredytu waloryzowanego oraz instrumentów pochodnych, dokonana przez pryzmat konstrukcji wbudowanego instrumentu pochodnego. Analiza ta wykazała tożsamość konstrukcyjną i funkcjonalną mechanizmu indeksacji oraz niektórych derywatów, potwierdzając tym samym tezę o hybrydowym charakterze umowy kredytu waloryzowanego. W końcowej części pracy omówione zostały rozbudowane obowiązki informacyjne związane z obrotem instrumentami finansowymi. Autor wskazał na brak ich dopełnienia przez banki na etapie zawierania umowy kredytu, co w jego ocenie stanowi przejaw naruszenia zasad współżycia społecznego i może stanowić przesłankę bezwzględnej nieważności umowy kredytu waloryzowanego.

The reason for writing this paper was the question of the effects of including an indexation mechanism in the content of a loan agreement and linking obligations arising from this agreement to the foreign currency exchange rate. The aim of the study is to provide an answer to the question whether a foreign currency-indexed loan agreement can be juridically qualified as a mixed agreement consisting of elements of a typical loan agreement and an embedded derivative. Such a qualification would result in the need to apply to indexed loan agreements the provisions imposing investor protection framework on investment firms trading in financial instruments resulting mainly from the MIFID Directive. The author first presented the characteristics of a loan agreement under banking law with particular emphasis on the construction of an indexed loan, discussing the legal and economic aspects of the indexation mechanism. Then the institution of a financial instrument was discussed, with most attention being given to derivatives. Pointing out many similarities between the said institutions, a comparative analysis of foreign currency-indexed loans and derivatives is presented next, in the light of embedded derivative concept. The analysis demonstrated the structural and functional identity of the indexation mechanism and certain derivatives, thus confirming the thesis of the hybrid nature of the foreign currency-indexed loan agreement. The final part of the paper discusses the extensive investor protection framework related to trading in financial instruments. The author pointed out the banks' failure to fulfil their obligations in terms of ensuring investor protection at the stage of concluding the loan agreements, which in his opinion is a manifestation of a breach of the principles of community life and may constitute a premise for the absolute invalidity of the foreign currency-indexed loan agreements.