Effusum vel deiectum and Polish law

Niniejsza praca ukazuje podobieństwa między odpowiedzialnością habitatora za szkodę spowodowaną przez effusum vel deiectum w klasycznym prawie rzymskim, a odpowiedzialnością zajmującego pomieszczenie za szkodę spowodowaną wyrzuceniem, wylaniem lub spadnięciem jakiegokolwiek przedmiotu z pomieszczenia w prawie polskim na tle recepcji ogólnych zasad odpowiedzialności deliktowej do prawa polskiego. Pierwszy rozdział prezentuje klasyfikacje rzymskich źródeł zobowiązań oraz kształtowanie się podstawowych zagadnień odpowiedzialności deliktowej w klasycznym prawie rzymskim. Szczególnie uwzględniono rolę jaką w tym zakresie odegrały ustawa akwiliańska oraz jurysprudencja rzymska. Na tym tle szczegółowo omówiona jest odpowiedzialność za szkodę habitatora ustanowiona w edykcie pretorskim de his qui deiecerint vel effuderint.Drugi rozdział omawia drogę jaką prawo rzymskie przebyło aby stać się częścią polskiej tradycji prawnej. Opisuje najdonioślejsze zasady odpowiedzialności deliktowej w polskim prawie zobowiązań oraz szczegółowo omawia reżim odpowiedzialności zajmującego pomieszczenie za szkodę spowodowaną wyrzuceniem, wylaniem lub spadnięciem jakiegokolwiek przedmiotu z pomieszczenia. Sygnalizuje również obszary, w których polska cywilistyka opiera się na rozwiązaniach wypracowanych już w czasach antycznych, w szczególności w zakresie przypisywania winy sprawcy oraz odpowiedzialności zajmującego pomieszczenie.Trzeci rozdział analizuje najbardziej doniosły praktycznie spór w doktrynie i orzecznictwie dotyczący zagadnienia stosowania szczególnych zasad odpowiedzialności odszkodowawczej zajmującego pomieszczenie do przypadków zalania lokalu znajdującego się na niższej kondygnacji w obrębie budynku. Zaprezentowana jest linia orzecznicza polskiego Sądu Najwyższego, zapatrywania części przedstawicieli doktryny oraz próba rozstrzygnięcia sporu przez Rzecznika Ubezpieczonych, który w swoim wniosku o wydanie odpowiedniej uchwały próbował skłonić Sąd Najwyższy do skonfrontowania się z zarzutami stawianymi jego linii orzeczniczej przez piśmiennictwo. Praca ukazuje ułomność opierania się wyłącznie na wykładni literalnej przepisów oraz proponuje oddanie szerszego pola w interpretacji wykładni historycznej, która odpowiednio ujęta pomaga rzucić całkiem nowe światło na współczesne kontrowersje.

This Paper shows the similarities between the habitator's liability for damage caused by effusum vel deiectum in classic Roman law, and the occupier's liability for damage caused by the ejection, effusion orfalling of any object from the premises in Polish law in the background of the reception of general principles of tort liability to Polish law.The first chapter presents the classification of Roman sources of obligations and the development of the basic issues of tort liability in classic Roman law. The influence of lex Aquilia and the Roman jurisprudence was especially taken into account. In this background, the liability for the habitator's damage established in the Praetor's Edict de his qui deiecerint vel effuderint is discussed in detail.The second chapter discusses the path that Roman law took to become part of the Polish legal tradition. It describes the most important rules of tort liability in Polish law of obligations and discusses in detail the regime of liability of the occupier of premises for damage caused by ejection, effusion or falling of any object from the premises. It also indicates areas where Polish civil doctrine is based on solutions developed in antiquity, in particular in the field of assigning the fault to the perpetrator and the responsibility of the occupier of premises.The third chapter analises the most significant dispute in the doctrine and jurisprudence regarding the application of specific principles of liability for damages in a room to cases of flooding the premises located on the lower floor within the building. The case-law of the Polish Supreme Court is presented, as well as the views of some representatives of the doctrine, and an attempt to resolve the dispute by the Insurance Ombudsman, who, in his application for a relevant resolution, tried to persuade the Supreme Court to confront the accusations made against its jurisprudence by the literature. The work shows the handicap of relying solely on a literal interpretation of the regulations and proposes to place a wider field in the interpretation of the historical interpretation, which, when properly formulated, helps to see contemporary controversies in the whole new light.