Nazwy własne oraz rzeczowniki pospolite utworzone od nazw własnych jako problem tłumaczeniowy. Analiza porównawcza na materiale powieści „Dziewięć” Andrzeja Stasiuka i jej przekładu na język szwedzki

Proper nouns and common nouns derived from proper nouns as translation problem. A study on the basis of Andrzej Stasiuk's novel “Dziewięć” and its Swedish translation

Celem pracy jest próba odpowiedzi na pytanie, jakie metody tłumaczeniowe w zakresie nazw własnych wybiera tłumacz Tomas Håkanson, aby osiągnąć literackie tłumaczenie powieści Andrzeja Stasiuka „Dziewięć”, w której nazwy własne (oraz rzeczowniki pospolite utworzone od nazw własnych) odgrywają znaczną rolę zarówno dla akcji powieści, jak i rejestru języka. Materiał poddany analizie porównawczej zawiera różnego rodzaju nazwy własne, w większości mocno zakorzenione w kulturze tekstu wyjściowego, a więc potencjalnie stanowiące wyzwanie tłumaczeniowe. Pierwszą część pracy stanowi tło teoretyczne. Wprowadzone zostaje pojęcie „nazwa własna”, a także podział nazw własnych na kategorie znaczeniowe. Ponadto wymienione zostają najczęściej stosowane metody tłumaczenia nazw własnych. Kolejny rozdział zawiera informacje na temat powieści oraz zastosowanej metody badawczej. Następnie przeprowadzona zostaje analiza porównawcza oparta na przykładach nazw własnych zaczerpniętych z powieści „Dziewięć” Andrzeja Stasiuka oraz jej tłumaczenia na język szwedzki „Nio”. Pracę zamyka rozdział poświęcony wnioskom wyciągniętym z przeprowadzonej analizy.

The aim of this study is to analyze, what methods to translate proper nouns the translator Tomas Håkanson chooses in order to achieve a literary translation of Andrzej Stasiuk's novel "Dziewięć" in which proper nouns (and common nouns derived from proper nouns) affect both the plot and the language register. The analyzed examples contain different types of proper nouns that are closely related to the source culture and may potentially cause difficulties for the translator. The first part of the study includes the theoretical background and introduces the most relevant terms such as "proper noun" as well as semantic categories of proper nouns. In addition, I describe the most commonly used methods to translate proper nouns. The next chapter provides information about the novel and the applied research method. The main part of the study is the comparative analysis conducted on the basis of examples including proper nouns from Andrzej Stasiuk's novel "Dziewięć" and its Swedish translation "Nio". In the closing part I summarize and discuss the conclusions drawn from the comparison between the source and target text.

Syftet med denna uppsats är att försöka besvara frågan vilka översättningsmetoder angående egennamn översättaren Tomas Håkanson väljer för att åstadkomma en litterär översättning av Andrzej Stasiuks roman ”Dziewięć”. Egennamn (eller appellativer bildade av egennamn) spelar i romanen en viktig roll för både berättelsens innebörd och språkets stilistiska register. Materialet för den jämförande analysen utgörs av exempel på olika typer egennamn som oftast är starkt kopplade till källtextens kulturella kontext och kan därför vålla svårigheter i översättningsprocessen.Uppsatsens första del består av teoretiska utgångspunkter som omfattar ett försök att definiera begreppet ”egennamn” samt egennamns indelning i semantiska kategorier. Dessutom anges de vanligaste översättningsmetoderna som översättare brukar använda sig av vid översättning av egennamn. Textmaterialet och forskningsmetoden beskrivs i nästa kapitel. I uppsatsens huvuddel genomförs en komparativ analys som grundar sig på exempel ur Andrzej Stasiuks roman ”Dziewięć” och dess svenska översättning ”Nio”. I sista kapitlet sammanfattas och diskuteras slutsatserna som har framgått av analysen.