"Ask the dead…" Conversations with Corpses Exemplified by Jarosław Marek Rymkiewicz's Poetry Cycle about Priest Baka and the Film "Swiss Army Man" by Dan Kwan and Daniel Scheinert

Celem pracy jest opisanie i interpretacja zjawiska kulturowego, jakim są przedstawienia powstałych z grobu trupów we współczesnej literaturze i filmie. W nawiązaniu do tradycji dialogu elizejskiego, autorka tworzy transmedialne pojęcie „rozmów z trupami”. Analiza skupia się na cyklu wierszy poświęconym barokowemu poecie, Józefowi Bace, autorstwa Jarosława Marka Rymkiewicza, oraz na filmie Dana Kwana i Daniela Scheinerta „Człowiek scyzoryk”, jako przykładach takiej tendencji. Interpretację utworów autorka strukturyzuje za pomocą czterech podstawowych kategorii badawczych: przedmiotu, abiektu, agenta oraz sobowtóra. Praca odwołuje się również do projektu nekros Ewy Domańskiej, teorii groteski, poetyki Józefa Baki oraz tradycji profetycznej. Posłużenie się równocześnie kilkoma koncepcjami pozwala spojrzeć na teksty z różnych perspektyw oraz odkryć ich kolejne warstwy znaczeniowe. W cyklu wierszy Rymkiewicza kluczowe okazuje się apostatyczne credo podmiotu lirycznego, a przedstawiona w filmie tragiczna historia jednostki demaskuje powierzchowność więzów społecznych i hipokryzję współczesnego społeczeństwa. Oba utwory obrazują lęki egzystencjalne oraz odnoszą się krytycznie do opresyjnych mechanizmów społeczno-kulturowych, którym podlegają ludzie. „Rozmowy z trupami”, podobnie jak dialogi elizejskie, służą więc przede wszystkim diagnozie problemów współczesnego świata, choć forma utworów oraz wygląd przedstawianych zmarłych są w obu tych tradycjach krańcowo różne.

The aim of this thesis is to describe and interpret the cultural phenomenon of depicting resurrected corpses in contemporary literature and film. Drawing on the tradition of the Elysian dialogue, the author creates a transmedial concept of "conversations with the dead". The analysis focuses on Jarosław Marek Rymkiewicz's cycle of poems about the Baroque poet Józef Baka and the film "Swiss Army Man" by Dan Kwan and Daniel Scheinert, as the case studies of this tendency. The interpretation of these works is structured using four fundamental research categories: object, abject, agent, and double.The study also refers to Ewa Domańska's project of necros, the grotesque, Józef Baka's poetics, and prophetic tradition. By employing multiple concepts, the study offers various perspectives on the texts and uncovers different meanings. In Rymkiewicz's collection, the apostate credo of the lyrical subject proves to be crucial, while the tragic individual story depicted in the film exposes the superficiality of social bonds and the hypocrisy of contemporary society. Both works show existential anxiety and criticize the oppressive socio-cultural mechanisms that affect people."Conversations with the dead", similar to the Elysian dialogues, primarily serve to diagnose the problems of contemporary world, although the form of the works and the appearance of the depicted deceased differ significantly between these traditions.