Local government indebtedness

Głównym celem pracy jest kompleksowe omówienie zagadnienia zadłużenia gmin. Praca została podzielona na cztery rozdziały. Pierwszy rozdział przedstawia pojęcie równowagi budżetowej wraz z powiązanymi z nim zagadnieniami deficytu budżetowego oraz długu publicznego, a także konsekwencje wynikające z nieutrzymywania równowagi budżetowej. W drugim rozdziale zaprezentowano zadania gmin, źródła ich dochodów, przyczyny powstawiania zadłużenia gmin wraz z celami, na które to zadłużenie jest zaciągane, a także sposoby pozyskiwania środków przez gminy oraz problem i skalę korzystania przez nie z tzw. niestandardowych metod pozyskiwania środków finansowych. Rozdział trzeci przedstawia ograniczenia w zaciąganiu zobowiązań przez gminy. Opisane zostało zagadnienie granic zadłużania się gmin według obowiązujących od 2014 roku nowych mechanizmów jego limitowania, a także roli organów nadzoru w jego ograniczaniu. Podjęto również próbę oceny tych regulacji wraz z przedstawieniem proponowanych kierunków zmian ograniczeń prawnych dotyczących zadłużania się gmin. Rozdział czwarty, stanowiący empiryczną część pracy, zawiera analizę wielkości zadłużenia gmin w latach 2012 – 2016 oraz struktury tytułów dłużnych, z jakich najczęściej korzystają samorządy. Przedstawiono także efekt nowych regulacji prawnych oraz praktyczne skutki, jakie z nich płyną, jak chociażby wpływ wprowadzenia indywidualnego wskaźnika zadłużenia na poziom inwestycji gmin. Omówiono także kształtowanie się zadłużenia wybranych gmin zarówno utrzymujących bezpieczny poziom zadłużenia, jak i tych, które ten poziom przekroczyły wraz z przedstawieniem konsekwencji nadmiernego zadłużania się samorządów i działań podejmowanych przez organy nadzoru. Podstawą analizy powyższych zagadnień i formułowania wniosków była zarówno polskojęzyczna literatura przedmiotu, artykuły naukowe, jak i informacje o wynikach kontroli Najwyższej Izby Kontroli, sprawozdania budżetowe sporządzone przez Departament Finansów Samorządu Terytorialnego Ministerstwa Finansów oraz raporty o stanie gospodarki finansowej gmin sporządzone przez Regionalne Izby Obrachunkowe. W pracy wykorzystano także orzecznictwo Wojewódzkich Sądów Administracyjnych, Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz Trybunału Konstytucyjnego.

This thesis is dedicated to the problem of local government debt. The thesis is divided into four chapters. First chapter covers the concept of budget balance, budget deficit and public debt with the consequences of not maintaining a balanced budget. The second chapter covers the objectives of the municipalities, sources of their income, causes behind indebtedness and methods of obtaining funds. The thesis also brings up the problem of ‘non-standard’ sources of income. The third chapter covers the limitations of municipalities’ ability to incur debts and the problem of the indebtedness limits according to the new method of calculating the debt capacity, which is in force from 2014, along with the role of the supervisory authorities. The fourth chapter covers empirical analysis of the local government debt level in 2012 – 2016, the structure of indebtedness and a few examples of municipalities, where some of them maintain a balanced budget whereas the others have crossed the ‘indebtedness safety limits’. It also covers the consequences of excessive indebtedness and actions taken by the supervisory authorities in such situation.