European control system of law's constitutionality in selected democracie

W niniejszej pracy, pt. ,,Europejski system kontroli konstytucyjności prawa w wybranych demokracjach’’ ujęta jest charakterystyka systemów sądowej kontroli konstytucyjności prawa w wybranych państwach europejskich wraz z zarysem uwarunkowań historycznych. W rozdziale I zawarta została geneza i kształt prawny sądownictwa konstytucyjnego – doktrynalne przesłanki ustanowienia sądów konstytucyjnych oraz okoliczności ich powoływania. Przedstawiony został również model kontynentalny za pomocą wizji prawa Hansa Kelstena. Z uwagi na historyczne znaczenie austriackiego systemu kontroli, w rozdziale I został przedstawiony również jego stan współczesny. W kolejnych rozdziałach mieści się opis poszczególnych systemów w wybranych przeze mnie krajach: Polska, Niemcy, Francja oraz Wielka Brytania. Polska oraz Niemcy – obok Austrii - posłużyły za przykład kontynentalnego systemu kontroli. Podstawową cechą modelu kontynentalnego jest powierzenie kontroli konstytucyjności prawa centralnemu organowi sądowemu, zwanego najczęściej trybunałem konstytucyjnym. Trybunały takie sprawują – z reguły - ochronę w oparciu o zasadę wyłączności, co oznacza, że żaden inny organ nie ma prawa do badania hierarchicznej zgodności norm prawnych. Aby organ ten – opierając się na modelu kontynentalnym - mógł skutecznie realizować swoje zadania, niezbędne jest ujęcie jego kompetencji w normach konstytucyjnych. W systemie kontynentalnym akt może podlegać kontroli wstępnej, jak i następczej. Orzeczenia sądu – w razie stwierdzenia niekonstytucyjności aktu prawnego – wywołuje skutek erga omnes – co powoduje jego eliminację z systemu prawnego. Skutki orzeczenia zależne są od tego czy w danym państwie taki akt uznany jest za nieważny do chwili jego wydania (skutek ex tunc, występuje w Niemczech), bądź utrata mocy obowiązującej następuje z chwilą wejścia w życie orzeczenia organu (Polska), czy też uchylenie takiego aktu następuje w chwili późniejszej, wskazanej w orzeczeniu (skutek ex nunc Austria). Rozdział IV poświęcony rozwiązaniu francuskiemu skupia się głównie wokół Rady Konstytucyjnej, a więc organu, któremu powierzono najwyższe uprawienia do kontroli zgodności ustaw z konstytucją. Niemniej jednak, liczne cechy szczególne nie pozwalają na zaliczenie Rady Konstytucyjnej do organów sądowych, tak jak przyjęte jest w modelu kontynentalnym. Obok przedstawienia składu, organizacji, kompetencji i właściwości Rady, omówiona została kontrola o charakterze prewencyjnym (działania Rady ograniczają się do sprawowania tylko takiej kontroli), czyli taka w której dochodzi do badania aktu przed jego wejściem w życie.W systemie brytyjskim zaprezentowany został oryginalny – na tle pozostałych – system kontroli konstytucyjności prawa, z racji iż Wielka Brytania nie posiada konstytucji w znaczeniu formalnym, a ramy ustrojowe mieszczą się zarówno w ustawach jak i zwyczajowym prawie konstytucyjnym, orzecznictwie sądów oraz w konwenansach. System ten opiera się na kontroli prawa sprawowanej przez wszystkie sądy powszechne (judicial bracking), jednakże spod tej kontroli wyłączone są akty wydawane przez parlament. Jest to konsekwencją przyjęcia idei suwerenności parlamentu, która została w sposób wyczerpujący omówiona w niniejszej pracy.

This study - ,, European control system of law's constitutionality in selected democracies'' includes characteristics of systems of judicial control of constitutionality of the law in chosen European countries, together with the outline of historical conditions. Chapter I contains genesis and form of the constitutional judiciary - doctrinal grounds to establish constitutional courts and the circumstances of their appointment. It also contains continental model based on Hans Kelsten's vision of law. Due to historical significance of the Austrian system of control, in Chapter I, there was also presented it's present form. In the following chapters there's specification of various systems in selected countries: Poland, Germany, France and United Kingdom. Poland and Germany - next to Austria - were examples of the continental control system.The main feature of the continental model is to delegate law's constitutionality control to a central judicial authority, generally called Court of Justice. Such Courts Of Justice - generally - exercise protection based on the principle of exclusivity, which means that no other authority has the right to examine the hierarchical conformation of law. To be able to fulfill it's tasks, it's necessary to include constitutional authorization, for such an authority - based on continental model.In the continental system, there's initial and subsequent judgement of acts. Court's verdicts - if the act is unconstitutional - causes the erga omnes effect - which causes the elimination of such an act from the legal system. Verdict's effect depends on whether an act is declared valid until it's been released (ex tunc effect, occurs Germany), or authority's verdict being legal revokes it (Poland), or a verdict revokes an act with a future - included - date (ex nunc effect, occurs in Austria).Chapter IV describes French solution, which focuses mainly on the Constitutional Council, a body entrusted with the highest entitlement to control the conformity of law with the Constitution. However, plenty of characteristics of Constitutional Council, excludes this Council from being a judicial authority, as it used to be in a continental model. This chapter also contains description of structure, competences and features of the Constitutional Council, also focuses on Council's prevention control (which is the only type of control that this Council performs) - judging an act before it enter into force. British control system of law is based on control performed by all courts (judicial bracking) , excluding acts which came into force by Parliament. This is a consequence of an idea of sovereignty of Parliament, and this subject has been extensively analyzed in this study.