Is there a taboo in language? : based on online dictionary "Čeština 2.0"

Tematyka artykułu koncentruje się wokół tabu jako zjawiska społeczno-językowego, jego przekraczania oraz interdyscyplinarnych uwarunkowań i odniesień. Przedmiotem niniejszych rozważań są sposoby przekraczania tabu zarówno w planie języka, jak i w planie treści. Jako wyjściową przyjęto definicję traktującą o społecznym zakazie mówienia o określonych elementach rzeczywistości pozajęzykowej oraz zakazie używania słów uważanych powszechnie za obraźliwe i wulgarne (tabu tematyczne i wyrazowe). Wybór obiektu badania, jakim jest internetowy słownik Čestina 2.0, ma swoje uzasadnienie w fakcie, że współcześnie najpopularniejszą formą komunikacji międzyludzkiej jest internet. Wykształcił on niewątpliwie swoistą specyfikę porozumiewania się, regulowaną przez zasady tzw. netykiety, ale która cechuje się większą niż zazwyczaj emocjonalnością, swobodą i bezkarnością (wywołanymi przez poczucie względnej anonimowości, jaką daje komunikacja w sieci). Brak wizualnego kontaktu oraz ograniczenie postrzegania zmysłowego powodują, że słowo zastępuje tu emocje, co często przejawia się w zwiększonym upotocznieniu języka, często wręcz w jego wulgaryzacji. W trakcie analizy wykazano, że użytkownicy/twórcy analizowanego słownika świadomie lub nie, ale z dającą się zauważyć swobodą, łamią normy językowe i zwyczajowe (por. ang. on-linedisinhibitation), a obszarami, do których najczęściej się odnoszą, są ludzka cielesność i seksualność, procesy fizjologiczne oraz śmierć i choroby. Wyraźnie zacierają się tu granice między zachowaniami prywatnymi, intymnymi a publicznymi, ludzkie ciało przestaje być obiektem kultu, często stając się w zamian obiektem agresji, kpin i poniżenia. W celu złagodzenia przekazywanych treści i/lub ominięcia zakazanych form wyrazowych, stosuje się niekiedy różnego rodzaju zabiegi eufemizacyjne (m.in z wykorzystaniem wyrazów obcych), ale równie często stosuje się tzw. kakofemizmy (dysfemizmy), których celem jest obrażenie odbiorcy tekstu lub wyrażenie negatywnego stosunku do opisywanego zjawiska.

This article focuses on the issue of taboo as a socio-linguistic phenomenon, crossing taboo boundaries, mul-tifaceted determinants and references. The subject of consideration are ways to break taboos, both in the language and the content plan. The starting point was the definition dealing with social prohibition on talk-ing about elements of extra-linguistic reality and prohibition of using words considered offensive and vulgar (thematic and expressive taboos). Selecting an analysis object – online crowdsourceddictionary Čestina 2.0is justified by the fact that the nowadays, internet is the most popular form of interpersonal communication. Internet developed a unique way of communicating, which is regulated by the principles of the netiquette, which is characterized bigger than usual emotionality, freedom and impunity (caused by sense of relative anonymity in online communication). Lack of visual contact, limitation of sensory perception caused that emotion are replaced by words, often manifests itself in increased colloquialization and vulgarization of the language. The analysis proves that the Čestina 2.0’s users, consciously or not, quite easily breake of linguistic and customary norms (ang. on-linedisinhibitation). Taboo-breaking Internet users most often refer to the topics: sex, human body and sexuality, appearance, physiological processes, death and disease. The boundaries between private, intimate and public behavior are blurring. The human body is no longer object of cult but became an object of aggression, mockery and humiliation. Sometimes euphemisms are used in order to soften the text or/and foromitting prohibited words (with using loanwords), but equally large group are dysphemisms, whose purpose is offending the recipient or expressing a negative attitude towards the described phenomenon.