Późnoeoceńsko–wczesnooligoceńskie biokonstrukcje koralowcowe północnego basenu transylwańskiego (Rumunia) - rozwój, paleoekologia i taksonomia koralowców

Przedmiotem badań w poniższej pracy są biokonstrukcje koralowcowo-glonowe górnego eocenu i dolnego eocenu formacji Cozla w basenie transylwańskim (NW Rumunia), stanowiącym część intrakarpackiej centralnej Paratetydy. Jak dotąd nie badane biokonstrukcje znajdują się w nieczynnych kamieniołomach w pobliżu miejscowości Letca i Băbeni. Analizowane sekwencje depozycyjne, o miąższości do około 55 metrów, składają się głównie z wapieni płytkowmorskich: wakstonów i pakstonów bioklastycznych (zdominowanych przez krasnorosty), biokonstrukcji oraz podrzędni cienkich przeławiceń margli. Biokonstrukcje uławicone i o niskim reliefie osiągają od 4 do 10 metrów miąższości. Koralowce Scleractinia są powszechne, ale słabo zróżnicowane (8 gatunków, 7 rodzajów). Kolonie cienkopłytkowe (Actinacis, Bacarella) i drobnogałązkowe (Actinacis, Acropora, Goniopora) oraz formy faceloidalne (pseudokolonijne Caulastraea) dominują. Formy masywne i grubogałązkowe są rzadkie. Nie stwierdzono pionowej ani lateralnej zonacji. Koralowce współwystępują z krasnorostami Corallinaceae i Peysonneliaceae, zarówno inkrustującymi, jak i kolankowatymi. Inne skamieniałości są znacznie mniej powszechne i należą do nich otwornice Miliolida, Textulariida oraz numulity, małże, mszywioły, serpule, ślimaki, jeżowce i małżoraczki. Badane biokonstrukcje należą do raf w których przeważa muł węglanowy i można je zaliczyć do raf rozmieszczonych kępkowo, bądź tzw. "dywanów koralowcowych". W związku z dominacją koralowców drobnogałązkowych, ich dobrym stanem zachowania w pozycjach wzrostu oraz mikrytową matriks, wywnioskowano, że w środowisku powstawania biokonstrukcji panowały warunki niskiej energii, szybkiej sedymentacji oraz umiarkowanego zamulenia. W połączeniu z niskim zróżnicowaniem koralowców, wskazuje to na relatywnie niekorzystne warunki. Dodatkowo, położenie paleogeograficzne dość daleko na północy, bądź też ochłodzenie klimatu na granicy eocenu i oligocenu, mogły skutkować powstaniem zespołu rafowego o niskiej różnorodności. Ograniczone dane na temat zespołów koralowcowych z innych lokalizacji o podobnej szerokości geograficznej w Paratetydzie utrudniają szczegółowe porównanie i analizę wpływu czynników globalnych i regionalnych na rozwój badanych biokonstrukcji.

The paper deals with coral-algal bioconstructions from the Upper Eocene–Lower Oligocene of the Cozla Formation in the Transylvanian Basin (NW Romania), which is a part of the intra-Carpathian Central Paratethys. The bioconstructions, not studied until now, are outcropping in the inactive quarries near Băbeni and Letca. The studied sedimentary sequences, up to 55 m in thickness, mainly consist of shallow-water limestones: bioclastic wackestones and packstones (dominated by coralline algae), bioconstructions, and subordinately interbedded with thin marls. Bedded or low-relief bioconstructions attain 4 to 10 m in thickness. Scleractinian corals are common, however poorly diversified (8 species, 7 genera). Sheet-like colonies (Actinacis, Bacarella) and delicate branching ramose colonies (Actinacis, Acropora, Goniopora) and phaceloid (quasi-colonial Caulastraea) growth forms dominate. Massive and thick branching forms are rare. Neither lateral nor vertical zonation in bioconstructions was recognized. Corals co-occur with corallinacean and peysonneliacean red algae, both encrusting and geniculate. Other fossils are much less common and consist of miliolid, textulariid and nummulitid foraminifera, bivalves, bryozoans, serpulids, gastropods, echinoids and ostracods. The studied bioconstructions are type of matrix-supported reefs and can be classified as spaced cluster reefs or coral carpets. Low-energy environment, higher sedimentation rate and moderate turbidity is inferred based on the dominance of thin branching coral growth forms, their preservation mostly in growth position and fine-grained matrix. These characteristics along with low coral diversity indicate on a relatively stressful environment. Additionally, palaeogeographic position at higher latitudes or climate cooling around the Eocene–Oligocene boundary possibly might result in development of low diversity coral assemblages. Few data on coral assemblages from other locations of similar latitudes in Paratethys hinder more detailed comparison and deciphering of global v. regional influences on bioconstructions development.