Tożsamość mieszkańców Obwodu Kaliningradzkiego. "Wschodniopruska" twórczość Jurija Bujdy

The identity of the citizens of Kaliningrad Oblast. ''East Prussian'' writings of Yuri Buida

Celem niniejszej pracy jest ukazanie specyfiki tożsamości terytorialnej mieszkańców Obwodu Kaliningradzkiego, na przykładzie wybranych utworów Jurija Bujdy.Rozdział pierwszy pracy poświęcony został historii Prus Wschodnich i Obwodu Kaliningradzkiego. W historiografii przez wiele lat toczył się spór o to, do którego z narodów – Polaków, Litwinów, Niemców czy Rosjan przynależy teren Prus Wschodnich. Uczeni, w zależności od kraju pochodzenia i wyznawanej ideologii w różny sposób określali początki historii Prus Wschodnich.Dla podejmowanego problemu ważne jest omówienie pojęć takich jak ojczyzna, mała ojczyzna, tożsamość. Na tożsamość mieszkańców Obwodu wpływ miały mit pionierstwa i dążenie do stworzenia na tym terenie nowego człowieka – Homo sovieticus. Kolejnym ważnym terminem jest pojęcie poczucia tożsamości, które wiąże się z przekonaniami jednostki odnoszących się do niej samej – do tego kim jest, jakie ma cechy różniące ją od innych. Pojęcia te zostały omówione w rozdziale drugim mojej pracy. Jurij Wasiliewicz Bujda urodził się w 1954 roku w Obwodzie Kaliningradzkim, w miasteczku Znamiensk. Znaczące miejsce w twórczości Jurija Bujdy zajmuje jego mała ojczyzna, pisarz na każdym kroku podkreśla wschodniopruską przeszłość Obwodu Kaliningradzkiego, w swoich opowiadaniach zapisuje swoisty obraz historii Prus Wschodnich. Najważniejszym dziełem podejmującym tę tematykę jest zbiór opowiadań Pruska narzeczona. W rozdziale trzecim pracy zamieszczona została analiza 4 opowiadań ze zbioru „Pruska narzeczona”, opowiadanie „Птица из Велау” ze zbioru „Скорее облако чем птица”, a także powieść „Кенигсберг”.Analiza utworów pozwoliła ukazać specyficzne podejście Jurija Bujdy do jego małej ojczyzny, umożliwiła także określenie środków, jakimi posługuje się autor w swoich próbach odnalezienia podstaw samoidentyfikacji na danym terytorium. Niezwykle ważna jest dla omawianego zagadnienia historia i stosunek autora do przeszłości, jest on jak gdyby naznaczony historią. Najważniejszym punktem na mapie wschodniopruskiej historii jest moment, w którym na omawianym terytorium zetknęły się dwie grupy – niemieccy mieszkańcy i rosyjscy przesiedleńcy, istotne jest zawsze zderzenie ze śladami niemieckiej kultury.Sytuacja mieszkańca Obwodu Kaliningradzkiego jest złożona i niejednoznaczna. Silne poczucie odrębności i niemożliwość oczywistego odniesienia się do przeszłości swojej małej ojczyzny wpływa na próby odnalezienia i zebrania elementów, które mogą posłużyć jako fundament dla samoidentyfikacji.Jurij Bujda próbując określić swoje miejsce w historycznej i kulturowej przestrzeni Prus Wschodnich natrafia na liczne przeszkody, związane przede wszystkim z niejednoznacznością historii jego małej ojczyzny.Podsumowując wcześniejsze wnioski można stwierdzić, że pomimo poczynionych starań mających na celu stworzyć pełen obraz małej ojczyzny, Obwód Kaliningradzki dla Jurija Bujdy pozostaje miejscem nie w pełni uchwytnym, a próby osiągnięcia upragnionej „całościowości” w danym przypadku nie mogą zakończyć się sukcesem.

The purpose of this work is to show a specific character of territorial identity of inhabitants of Kaliningrad Oblast, as exemplified by the writings of Yuri Buida.The first chapter presents the history of East Prussia and Kaliningrad Oblast. For many years historians heve been disputing whether the territory of East Prussia belongs to Polish, Lithuanian, German or Russian nation. Historians estimate the beginning of East Prussian history depending on nationality and ideology.While researching the subject it is also very important to study the terms 'homeland' ('Heimat'), 'motherland' ('Vaterland') and 'identity'. Identity of the inhabitants of the Kaliningrad Oblast has been affected by the pioneering myth and the attempts to create in that regio the new man - Homo sovieticus. Contact of cultures is also an important term; the situation of Kaliningrad Oblast is untypical – although Russian immigrants were only faced with traces of German culture it still had impact on them. The above terms are discussed in the second chapter.Yuri Buida was born in 1954, in the town of Znamensk, Kaliningrad Oblast. The subject of his homeland is an important theme of his works and he often emphasizes the East Prussian past of Kaliningrad Oblast as if he was telling the history of East Prussia with his stories. The most important of his works, a series of short stories called The Prussian Bride touch upon this subject.This work contains the analysis of four stories of the series ''The Prussian Bride'', a story ''Птица из Велау'' from the series ''Скорее облако чем птица'' and a novel ''Кенигсберг''. The analysis of these works show Yuri Buida's specific attitude to his homeland as well as identify the techniques the author uses in his attempt to find a basis for one's identification with the territory. History and the author's approach to the past is also very important in the research; Buida is “marked” by history. The most important spot on the map of East Prussian history Buida refers to is the moment when the two groups - Russian immigrants and Germans – clashed on this territory.The situation of a citizen of Kaliningrad Oblast is complex and ambiguous. A strong sense of particularity and the inability to directly relate to the homeland's past result in a strive to gather the elements that would constitute the foundation of identification.While trying to find his place in history and culture of East Prussian area, Yuri Buida is impeded, primarily due to ambiguity of his homeland's history. To summarize, it can be said that despite the efforts made to create a complete picture of the homeland, Kaliningrad Oblast remains elusive for Yuri Buida and the his attempt to achieve the desired integrity is not successful.

Целью настоящей работы является указать специфику территориальной идентичности жителей Калининградской области, на примере избранных произведений Юрия Буйды.Первая глава посвящается истории Восточной Пруссии и Калининградской области. Многие годы историки спорили о том, к которому из народов - к полякам, литовцам, немцам либо русским принадлежит территория Восточной Пруссии. Ученые, зависимо от происхождения и идеологии, определяли началo истории Восточной Пруссии.В ходе исследований важным является также обсуждение понятий таких как родина, отчизна, идентичность. На идентичность жителей Калининградской области повлиял миф пионерства и стремление создать на этой территории нового человека – Homo sovieticus. Важным понятием является также контакт культур, ситуация интересующего меня региона нетипична - русские переселенцы столкнулись только со следами немецкой культуры, которая, несмотря на это, влияет на культуру прибывших. Эти понятия обсуждены во второй главе работы.Юрий Васильевич Буйда родился в 1954 году в Калининградской области, в городке Знаменске. Много места в творчестве Юрия Буйды занимает его малая родина, он часто подчеркивает восточно-прусское прошлое Калининградской области, в своих рассказах записывает своеобразную историю Восточной Пруссии. Важнейшее из произведений затрагивающее эту тематику - сборник рассказов ''Прусская невеста''.В работе проанализировано 4 рассказа из сборника ''Прусская невеста'', рассказ ''Птица из Велау'' из сборника ''Скорее облако чем птица'' и роман ''Кенигсберг''. Анализ произведений выявил специфический подход Юрия Буйды к его малой родине, позволил также определить приемы, которые пользуется автор в своих пробах найти основы для самоопределения на данной территории. Чрезвычайно важной является для исследованного вопроса история и подход автора к прошлому, он якобы "назначен" историей. Важнейшим пунктом на карте восточно-прусской истории, к которой обращается Буйда является момент, в котором на данной территории столкнулись две группы - немецкие жители и русские переселенцы. Ситуация жителя Калининградской области является сложной и неоднозначной. Сильное ощущение своего отличия и невозможность прямо отнестись к прошлому малой родины влияет на пробы найти и собрать элементы, которые могут послужить как фундамент для самоидентификации.Юрий Буйда пытаясь определить свое место в историческом и культурном восточно-прусском пространстве, наталкивается на препятствия, связанные прежде всего с неоднозначностью истории его малой родины. Он пытается достичь целости, которую настоятельно ищут его герои. Подводя итог наблюдений можно сказать, что несмотря на приложенные усилия создать полную картину малой родины, Калининградская область остается для Юрия Буйды неуловимой, а пробы достичь желанной целости в данном случае не могут закончиться успешно.