Related right for press publishers in light of Directive (EU) 2019/790 of the European Parliament and of the Council of 17 April 2019 on copyright and related rights in the digital single market

W niniejszej pracy dokonano analizy prawa pokrewnego dla wydawców prasy wprowadzonego na mocy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym. Przyczyny ustanowienia prawa pokrewnego dla nowej kategorii podmiotów skupiają się wokół trudności napotkanych przez wydawców prasy w ramach funkcjonowania na rynku cyfrowym oraz osiągania zwrotu z poniesionych przez nich inwestycji, zwłaszcza w obliczu istnienia niektórych usług społeczeństwa informacyjnego korzystających z publikacji prasowych. Przedstawiono dane statystyczne obrazujące stan rynku prasowego, a także krytykę wprowadzenia przedmiotowej regulacji z punktu widzenia jej celowości. Zaprezentowano także przebieg procedury legislacyjnej, w ramach której instytucje Unii Europejskiej wyraziły zróżnicowane stanowiska co do kształtu, jaki powinna przybrać omawiana regulacja. Pogodzenie tych poglądów wymagało wprowadzenia wielu zmian i zaowocowało znaczącymi różnicami między pierwotnym a ostatecznym kształtem prawa pokrewnego dla wydawców prasy. Przedstawiono także wcześniejsze podobne rozwiązania prawne funkcjonujące w niektórych Państwach Członkowskich Unii Europejskiej wraz z ich niekorzystnymi skutkami, a także poszczególne rodzaje regulacji krajowych, mogących mieć wpływ na sytuację wydawców prasy, które będą funkcjonować obok prawa pokrewnego dla wydawców prasy po jego implementacji do krajowych porządków prawnych. Następnie dokonano szczegółowej analizy przesłanek nowego prawa pokrewnego w aspektach podmiotowym, przedmiotowym oraz temporalnym, wraz z analizą szerokiego katalogu wyłączeń i ograniczeń przyznanej ochrony. Analiza ta wskazuje na wielość problemów interpretacyjnych, wynikających z niedostatecznego stopnia precyzyjności niektórych przesłanek. Szeroki katalog wyłączeń i ograniczeń zakresu przyznanej wydawcom ochrony stawia pytania o rzeczywisty zakres i efektywność prawa pokrewnego dla wydawców prasy. Wreszcie zaprezentowano zakładane cele wprowadzenia prawa pokrewnego dla wydawców prasy, a także szeroką krytykę dotyczącą jego skutków dla wydawców prasy, dostawców usług społeczeństwa informacyjnego oraz indywidualnych użytkowników Internetu, a także politykę dostawców usług społeczeństwa informacyjnego odnośnie konieczności zawierania umów licencyjnych z wydawcami prasy.

The paper contains an analysis of the related right for press publishers introduced by Directive (EU) 2019/790 of the European Parliament and of the Council of 17 April 2019 on copyright and related rights in the digital single market. The reasons for establishing a related right for a new category of entities focus on the difficulties encountered by press publishers in operating in the digital market and achieving a return on their investments, especially in view of the existence of certain information society services that make use of press publications. Statistical data on the state of the press market were presented, as well as the criticism of the introduction of said regulation from the point of view of its necessity. It also presents the legislative procedure, in the course of which the European Union institutions expressed different opinions as to the form the regulation should take. Reconciliation of these views resulted in introduction of many amendments and significant differences between the original and the final form of related right for press publishers. Previous similar legal solutions functioning in some EU Member States are presented, along with their negative implications, together with particular types of national regulations that may affect the situation of press publishers and that will function alongside the related right for press publishers after its implementation in the national legal systems. Next, the premises of the new related right were analysed, regarding the subjective, objective and temporal aspects, together with the analysis of a broad catalog of exclusions and limitations of the granted protection. This analysis shows a multitude of interpretation problems resulting from poor level of precision of some premises. A broad catalog of exclusions and limitations of the scope of protection granted to publishers raises questions about the actual scope and effectiveness of the related right for press publishers. Finally, the assumed objectives of the introduction of the related right for press publishers are presented, as well as the broad criticism of its impact on press publishers, information society service providers and individual Internet users, and the policy of information society service providers regarding the need to conclude licensing agreements with press publishers.