Anthroposophy in Russia in the first decades of the XX century and its manifestations in literature (Margarita Sabashnikova, Maximilian Voloshin, Vyacheslav Ivanov).

Antropozofia – termin oznaczający (z greki) mądrość człowieka. Za najważniejszego myśliciela posługującego się tym terminem uznaje się austriackiego filozofa – Rudolfa Steinera. Przed nim to pojęcie stosowało kilku autorów, jednak ze względu na olbrzymią popularność jego nauczania oraz wpływ jaki wywarł na szereg dziedzin życia, obecnie antropozofię utożsamia się z nazwiskiem Steinera. Rudolf Steiner urodził się 27 lutego 1861 roku w Kraljevac. W 1894 opublikował swoją najważniejszą pracę filozoficzną – Filozofię wolności. Od 1902 roku należał do, założonego przez Helenę Bławacką, Towarzystwa Teozoficznego. Piastował tam godność sekretarza sekcji niemieckiej. Aktywnie uczestniczył w życiu zrzeszenia, prowadził wiele wykładów. Poświęcone były głównie interpretacji wczesnych tekstów chrześcijańskich i pismom Goethego.Trzeba zaznaczyć, że przed wstąpieniem do organizacji Steiner zastrzegł, iż będzie przedstawiał tylko swoje poglądy – dlatego uważa się większość jego pism z okresu teozoficznego za prace antropozoficzne. W 1913 austriacki filozof opuścił Towarzystwo Teozoficzne po tym jak Annie Besant i Charles Leadbeater ogłosili Jiddu Krishnamurtiego nowym wcieleniem Chrystusa. Wtedy też założył Towarzystwo Antropozoficzne, a rok później, w szwajcarskim Dornach, rozpoczął budowę Goetheanum. Antropozofia, w dużym skrócie, to współczesna forma gnozy – szkoła inicjacyjna, dzięki której człowiek może osiągnąć przemienienie – duchowe, psychiczne, jak również fizyczne. Jest to nauka duchowa, jednak nie oddzielona od świata poznawalnego empirycznie. Austriacki myśliciel uważał, że zarówno punkt widzenia materialistyczny, jak również idealistyczny nie są wystarczające do poznania czym jest rzeczywistość. Tylko połączenie tych dróg może dać pełny obraz świata. Antropozofia ma nauczać o tym co transcendentne, przy zachowaniu dokładności nauk ścisłych. W jego tekstach, obok tematów filozoficznych i religijnych były opisane także inne dziedziny ludzkiego życia: edukacja, nauki społeczne, medycyna i rolnictwo. Koniec XIX i początek XX wieku to okres wzmożonego zainteresowania rożnymi formami alternatywnej duchowości, religiami Dalekiego Wschodu, sektami i okultyzmem. Tak też sytuacja panowała w Rosji. Pierwszymi antropozofami w państwie Mikołaja II byli: Kleopatra Christoforowa, Jan Niedowicz i Olga Annienkowa. Antropozoficzne idee były szeroko rozpowszechnione w kręgach artystycznych. Popularność antropozofii wśród poetów, pisarzy i malarzy wynikała w dużej mierze z faktu, iż wedle nauczania Austriaka to właśnie artyści mieli być tymi, którzy dzięki sztuce, przyniosą ludziom oświecenie. W ruchu przypadała im rola kapłanów. Antropozofia miała też w Rosji przeciwników. Negatywnie wypowiadał się o niej Nikołaj Bierdiajew, twierdząc, że to ideologia, której brakuje elementu twórczego, zorientowana wyłącznie na wąskie, racjonalne pojmowanie zagadnień metafizycznych. Innymi krytykami byli: Paweł Floreński, Siergiej Bułgakow, Dymitr Filozofow, Zinaida Gippius i Dymitr Mierieżkowski.Rosyjski oddział Towarzystwa Antropozoficznego założono już 20 września 1913 roku, oficjalnie zakończyło działalność dziesięć lat później. Margarita Sabasznikowa, Maksymilian Wołoszyn i Wiaczesław Iwanow byli artystami, tworzącymi w okresie srebrnego wieku kultury rosyjskiej. Byli ludźmi poszukującymi, eksperymentowali z różnymi formami duchowości, na pewnym etapie życia spotkali się z antropozofią. Na każdego z nich nauki Steinera wpłynęły w inny sposób, inaczej odcisnęły się na ich twórczości i życiu. Sabasznikowa aż do śmierci pozostała zwolenniczką antropozofii, Wołoszyn włączył część elementów tej ideologii do swojego systemu, a Iwanow całkowicie porzucił ścieżkę antropozoficzną. Większości przyczyn ich decyzji nigdy nie poznamy, części możemy się domyślać – analizując ich biografie i twórczość.

Anthroposophy – a term meaning (from the Greek) wisdom of man. As the most important thinker who uses this term is considered Austrian philosopher – Rudolf Steiner. Before him term was used by few authors, but due to the enormous popularity of his teaching and the impact it has had on a number of areas of life, nowadays anthroposophy is identified with his name. Rudolf Steiner was born on February 27, 1861 in Kraljevac. In 1894 he published his most important philosophical work – The Philosophy of Freedom. Since 1902 he belonged to, founded by Helena Blavatsky, Theosophical Society. Steiner had served there as head of the German section. He participated actively in the life of associations, conducted many lectures – most of them were devoted to interpretation of early Christian texts and writings of Goethe.It should be noted that before joining the organization Steiner has stipulated that he will present only his own opinions – which is why it is believed, that the majority of his writings from the theosophical period are in fact anthroposophical works. In 1913, Austrian philosopher left the Theosophical Society after Annie Besant and Charles Leadbeater announced Jiddu Krishnamurti as new incarnation of Christ. Then he founded the Anthroposophical Society, and a year later, in Dornach (Switzerland), he began construction of Goetheanum.Anthroposophy, in a nutshell, is the modern form of gnosticism – an initiation school, through which a person can achieve transformation – spiritual, mental and physical. It is a spiritual science, but not separated from the world knowable empirically. Austrian philosopher believed that both materialistic point of view, as well as idealistic are not sufficient to know what reality trully is. Only combination of these paths can give a complete picture of the world. Anthroposophy has to teach about the transcendent, while preserving accuracy of the science. In Steiner’s texts, in addition to philosophical and religious themes, were described other areas of human life: education, social sciences, medicine and agriculture.The late nineteenth and early twentieth century was a period of increased interest in various forms of alternative spirituality, Far East religions, sects and the occult. A similar situation prevailed in Russia. The first anthroposophers in the country of Nicholas II were: Cleopatra Khristoforova, Jan Nedovich and Olga Annenkova. Anthroposophic ideas were prevalent in artistic circles. Popularity of anthroposophy among poets, writers and painters stemmed largely from the fact that, according to Steiner's teaching the artists were the ones who, through their art, bring people to enlightenment. In the movement they had the role of priests. Anthroposophy also had opponents in Russia. Nikolai Berdyaev spoke very negatively about anthroposophy, saying that this ideology lacks the element of creativity, is focused solely on the narrow, rational understanding of metaphysical problems. Other critics were: Pavel Florensky, Dmitriy Filosofov, Zinaida Gippius and Dmitriy Merezhkovsky.The Russian branch of the Anthroposophical Society was founded on 20 September 1913, officially ceased to exist decade later. Margarita Sabashnikova, Maximilian Voloshin and Vyacheslav Ivanov were artists, working in the period called „silver age of russian culture”. They were people constantly searching for new experience, experimenting with various forms of spirituality, at some point in their lives they encountered anthroposophy. Each one of them was influenced by Steiner in other way, his teachings had different impact on their work and life. Sabashnikova remained a supporter of anthroposophy until the end of her life, Voloshin enabled some elements of this ideology into his own system, and Ivanov completely abandoned the path of anthroposophy. Probably we will never know the most of the reasons for their decision, but we can guess part of them – by analyzing their biographies and creations.