Krytyka społeczeństwa przy pomocy monologu wewnętrznego oraz analizy snów w noweli Arthura Schnitzlera "Fräulein Else".

Criticism of society by means of inner monologue and dream analysis in Arthur Schnitzler's novel "Fräulein Else"

Przedmiotem pracy jest nowela „Fräulein Else” Artura Schnitzlera. Autor dał w niej wyraz swojej krytycznej opinii na temat austriackiego społeczeństwa z przełomu wieku XIX i XX Nieprzypadkowo posłużył się przy tym techniką monologu wewnętrznego oraz motywem snu. W pracy szczególna uwaga poświęcona jest sytuacji kobiet, które w tamtym czasie były traktowane jako gorsze od mężczyzn. Uważano, że kieruje nimi nie rozum, a popęd płciowy więc nie są one zdolne do żadnego większego wysiłku intelektualnego, a ich jedynym zadaniem jest uszczęśliwianie męża. Rola podświadomości w noweli oraz fakt, że główna bohaterka często ucieka w świat fantazji czynią ten tekst bliskim twórczości Zygmunta Freuda. Z tej racji sny oraz zachowanie Else poddane zostały analizie na podstawie jego dwóch dzieł „Die Traumdeutung” (1900) i „Studien über Hysterie” (1895). Ukazanie punktu widzenia kobiety, którą patriarchalne społeczeństwo zmusiło do milczenia, oraz przede wszystkim jej wewnętrznego kryzysu nie byłoby możliwe gdyby nie wykorzystanie techniki monologu wewnętrznego. Z uwagi na to została ona szczegółowo przenalizowana na płaszczyźnie zarówno teoretycznej, jak i praktycznej tj. zastosowania jej w noweli „Fräulein Else”. Istotne jest również, że Artur Schnitzler jako pierwszy wprowadził monolog wewnętrzny do literatury niemieckojęzycznej. Praca miała za zadanie dowieść, że los głównej bohaterki noweli to przykład destrukcyjnego działania społeczeństwa na jednostkę.

The subject of this bachelor thesis is the novel "Fräulein Else" by Arthur Schnitzler. In it, the author expressed his critical opinion of Austrian society at the turn of the 19th and 20th centuries. He used the inner monologue as a literary technique and the motive of a dream. The paper pays special attention to the situation of women, who at that time were considered inferior to men. They were thought to be driven not by reason but by sexual desire, therefore they were incapable of any major intellectual effort, and their only task was to make their husbands happy. The role of the subconscious and the fact that the main character, named Else, often escapes into the fantasy world place this text in a close relationship to the output of Sigmund Freud. This is why Else's dreams and her behaviour have been analysed on the basis of his two works "Die Traumdeutung" (1900) and "Studien über Hysterie" (1895). Presenting the perspective of a woman who has been forced to silence by a patriarchal society and, above all, her inner crisis would not have been possible without the use of the inner monologue. Therefore, it has been analysed in detail on both theoretical level and practical one, i.e. its use in the novel "Fräulein Else". It is also significant that Arthur Schnitzler was the first to introduce the inner monologue into German-language literature. This thesis aimed to prove that the fate of the main character of the novel is an example of the destructive impact of society on the individual.

Der Gegenstand dieser Arbeit ist die Novelle "Fräulein Else" von Arthur Schnitzler. Der Autor brachte seine kritische Meinung über die österreichische Gesellschaft an der Wende vom 19. zum 20. Jahrhundert zum Ausdruck, und nicht zufällig verwendete er dazu die Technik des inneren Monologs und das Motiv des Traums. Besonderes Augenmerk legt die Arbeit auf die Situation der Frauen, die zu dieser Zeit als minderwertig gegenüber den Männern betrachtet wurden. Es wurde gedacht, dass sie nicht von der Vernunft, sondern von der sexuellen Begierde angetrieben würden, so dass sie zu keiner großen intellektuellen Anstrengung fähig wären und ihre einzige Aufgabe darin bestünde, ihre Ehemänner glücklich zu machen. Die Rolle des Unterbewusstseins in der Novelle und die Tatsache, dass die Hauptfigur, die Else heißt, oft in die Welt der Fantasie flieht, bringen den Text in einen gewissen Zusammenhang mit der Forschung von Sigmund Freud. Aus diesem Grund wurden Elses Träume und Verhalten anhand seiner beiden Werke „Die Traumdeutung” (1900) i „Studien über Hysterie” (1895) analysiert. Die Darstellung der Sichtweise einer durch eine patriarchalische Gesellschaft zum Schweigen gezwungenen Frau und vor allem ihrer inneren Krise wäre ohne die Verwendung der Technik des inneren Monologs nicht möglich gewesen. Aus diesem Grund wurde sie sowohl auf theoretischer als auch auf praktischer Ebene, d.h. ihr Einsatz in der Novelle "Fräulein Else", eingehend analysiert. Bezeichnend ist auch, dass Arthur Schnitzler der Erste war, der den inneren Monolog in die deutschsprachige Literatur einführte. Die Arbeit zielt darauf ab, zu beweisen, dass das Schicksal der Hauptfigur der Novelle ein Beispiel für die zerstörerische Wirkung der Gesellschaft auf das Individuum ist.