Populist upsurge in European Union countries - an analysis of the impact of the neoliberal paradigm

Praca dyplomowa stanowi próbę analitycznej oceny społecznej wrażliwości i geometrii Unii Europejskiej. Tym samym naświetla istniejące napięcie między polityką gospodarczą, determinowaną przez dominujący w danym czasie paradygmat ekonomiczny, a systemem demokratycznym i jego stabilnością.W pracy można wyróżnić 3 główne części. Część I opisuje proces deprecjonowania państwa opiekuńczego w myśl rosnącej w siłę doktryny neoliberalnej. Na interweniujące państwo, progresywne podatki i rozbudowaną, inkluzywną sferę publiczną spadnie w konsekwencji Damoklesowy miecz neoliberalizmu. W niniejszej pracy podkreślono, że w krajobrazie europejskim partie polityczne, niegdyś reprezentujące elektorat robotniczy, dokonają „trzeciodrogowych” kompromisów i ukonstytuują retorykę odpowiedzialności jednostki (za samą siebie), w miejsce opiekuńczego państwa. Część I podkreśla także fałszywość frazeologii elit politycznych, które miast zapewnić wszystkim rosnącą stopę życiową, dopuściły do niespotykanego rozwarstwienia, zamrożenia wynagrodzeń i mobilności społecznej. Autor wskazuje również kazus transformacji państw Europy Środkowej, który jest egzemplifikacją przejścia do gospodarek wolnorynkowych w duchu neoliberalnym, bez względu na społeczne koszty przemian. Część II koncentruje się na rozwoju instytucjonalnym Unii Europejskiej. Wiwisekcja momentu założycielskiego Wspólnoty oraz następującej po tym integracji, zapewnia autorowi asumpt do oceny dziedzictwa aksjologicznego i założeń gospodarczych UE. W tym miejscu zwrócono uwagę na rolę Trybunału Sprawiedliwości, który determinował swoją linią orzeczniczą prymat wolności gospodarczej nad prawami socjalnymi, tym samym poprzez integrację negatywną przyczyniał się do upadku kontynentalnych systemów opiekuńczych. Kolejno wskazano brak refleksyjności Wspólnoty na kryzys finansowy, który dotknął społeczeństwa Europy. Ponadnarodową europejską solidarność wyparł oskarżycielski ton wobec „zadłużających się” rządów. Odpowiedzią Unii na kryzys było powierzenie jeszcze większej wiary w rynki, polityka oszczędności i konieczność poniesienia ciężarów przez „drobnych ciułaczy” - szczególnie po stronie europejskich państw południa. Powyższe konkluzje pozwoliły w części III na analizę przyczyn wzrostu siły populistów oraz ocenę ich retoryki, której ostrze regularnie było kierowane wobec „biurokratów z Brukseli”. Autor zgadza się z tezą, że polityka Wspólnoty pozwoliła populistom demokrację umiejscowić w stolicach państw narodowych, zaś „zgniły” i „zepsuty” liberalizm przekazać na wyłączność technokratom z UE. Autorytarno-populistyczna rodzina w istocie wykorzystała bezwzględnie słabości Unii, stosując regularnie narrację fałszywą i manipulującą. Zakończenie koncentruje się na próbie odpowiedzi, jak przywództwo polityczne może odpowiedzieć na systemowe zagrożenie ze strony populistów i analizuje możliwość realizacji zasady sprawiedliwości społecznej w obrębie Unii Europejskiej, oceniając - niezbędne dla przetrwania - zdolności instytucjonalnej mimikry Wspólnoty.

The thesis attempts an analytical assessment of the social responsiveness and geometry of the European Union. Thus, it illuminates the tension between economic policy, determined by the dominant economic paradigm of the time, and the democratic system and its stability.There are 3 main parts to the work. Part I describes the welfare state's depreciation process under the growing neoliberal doctrine. The Damoclean sword of neoliberalism will fall on the intervening state, progressive taxes and an expanded, inclusive public sphere as a consequence. This paper emphasizes that in the European landscape, political parties, once representing the working-class electorate, will make "third-way" compromises and constitute the rhetoric of individual responsibility (for oneself), in place of the welfare state. Part I also highlights the falsity of the phraseology of the political elite, which, instead of ensuring a rising standard of living for all, has allowed unprecedented divergence, wage freezes and halting social mobility. The author also points to the case study of the transformation of Central European countries, which exemplifies the transition to free market economies in a neoliberal spirit, regardless of the social costs of transition. Part II focuses on the institutional development of the European Union. The vivisection of the founding moment of the Community and the subsequent integration provides the author with an ace to assess the axiological heritage and economic assumptions of the EU. Here attention is drawn to the role of the Court of Justice, which determined by its line of jurisprudence the primacy of economic freedom over social rights, thereby contributing to the collapse of continental welfare systems through negative integration. The Community's lack of reflexivity to the financial crisis that affected European societies was pointed out next. Supranational European solidarity was replaced by an accusatory tone towards "indebted" governments. The Union's response to the crisis was to place even more faith in the markets, austerity policies and the need for "small savers" to bear the burden - especially on the part of the European countries of the South. The above conclusions allowed, in Part III, to analyze the reasons for the growth of the populists' power and to assess their rhetoric, the blade of which was regularly directed against the "bureaucrats of Brussels." The author agrees with the thesis that the Community's policies allowed the populists to locate democracy in the capitals of nation-states, while "rotten" and "spoiled" liberalism was handed over exclusively to EU technocrats. The authoritarian-populist family has ruthlessly exploited the Union's weaknesses, using a false and manipulative narrative regularly. The ending offers a conclusion on how political leadership can respond to the systemic threat posed by populists, and analyzes the possibility of realizing the principle of social justice within the European Union, assessing the - necessary for survival - capacity of the community's institutional mimicry.