"Poleci więcej głów". Metafora i metonimia w szwedzkich somatyzmach z leksemem huvud (głowa)

"More heads will roll". Metonymy and metaphor in the semantics of Swedish body part term huvud (head)

"Poleci więcej głów"Metafora i metonimia w szwedzkich somatyzmach z leksemem huvud (głowa)Celem niniejszej pracy jest analiza kierunków rozszerzeń znaczeniowych szwedzkiego leksemu huvud (głowa). Materiał badawczy został zaczerpnięty ze słowników języka szwedzkiego oraz z elektronicznej bazy językowej uniwersytetu w Göteborgu i obejmuje wszelkiego rodzaju połączenia, których komponentem jest leksem huvud (frazeologizmy, złożenia). Materiał zawiera jednostki językowe o różnym stopniu konwencjonalizacji. Teoretyczną bazę analizy stanowi kognitywna teoria metafory i metonimii sformułowana przez Lakoffa i Johnssona (1988).Znaczna część rozszerzeń znaczeniowych leksemu huvud związana z jest z lokalizacją głowy w ciele człowieka, a także z faktem, że umiejscowione są w niej najważniejsze narządy zmysłów oraz mózg. Stąd wywodzą się metonimie GŁOWA ZA ZDOLNOŚĆ MYŚLENIA I POSTRZEGANIA (Att vara trafikpilot för ett stort flygbolag innebär ett oerhört ansvar. Både huvud och kropp måste vara i god form./ Bycie pilotem to ogromna odpowiedzialnosć. Zarówno głowa, jak i ciało muszą być w dobrej formie.), GŁOWA ZA ŻYCIE (riskera sitt huvud/ ryzykować głową), a także metafora GŁOWA TO CENTRUM DECYZYJNE (Mannen är familjens huvud./ Mężczyzna jest głową rodziny.). Ponadto głowa konceptualizowana jest za pomocą ontologicznej metafory POJEMNIKA. Jako przedmioty w pojemniku obrazowane są myśli, wspomnienia oraz stany emocjonalne i fizyczne (slå något i huvudet på någon/ wbić komuś coś do głowy, mitt huvud är fullt av minnen/ moja głowa pełna jest wspomnień, klen i huvudet/ niezbyt lotny [dosł. słaby w głowie]).Pozostałe rozszerzenia znaczeniowe oparte są na analogiach pomiędzy kształtem głowy a wyglądem artefaktów i obiektów naturalnych (spikhuvud/ główka gwoździa, kålhuvud/ główka kapusty).

"More heads will roll"Metonymy and metaphor in the semantics of Swedish body part term huvud (head)The purpose of this study is to give a detailed analysis of the semantics of Swedish body part term huvud (head). The data which serve as the basis for the analyses come from Swedish dictionaries and from the electronic database of linguistic at Gothenburg University. The study covers all types of linguistic units including the component huvud (idioms, compounds), both conventionalized everyday expressions and occasional uses. The theoretical basis of the analysis is the cognitive theory of metaphor and metonymy formulated by Lakoff and Johnson (1980).A large part of semantic extensions of huvud are associated with the head as the upper part of the human body, containing the brain and sense organs. These features lead to metonymies HEAD FOR THINKING ABILITY AND PERCEPTION (Att vara trafikpilot för ett stort flygbolag innebär ett oerhört ansvar. Både huvud och kropp måste vara i god form./ Being a commercial pilot for a major airline is a tremendous responsibility. Both head and body must be in good condition.), HEAD FOR LIFE (riskera sitt huvud/ put one’s head on the block) and metaphor HEAD IS POSITION OF COMMAND (Mannen är familjens huvud./ The man is the head of the family.).The head itself is conceptualized metaphorically as a CONTAINER in which thoughts, memories, emotional and physical states are stored (slå något i huvudet på någon/ put something into a person’s head, mitt huvud är fullt av minnen/ my head is full of thoughts, klen i huvudet/ week in the head). Several extensions involving huvud are based upon analogies between the shape of the head and the appearance of artifacts and natural objects (spikhuvud/ the head of a nail, kålhuvud/ a head of cabbage).